31/12/09

Δύο στα δύο

Κατάφερα να δω και τις δύο πολυσυζητημένες ελληνικές ταινίες, τη Στρέλλα και τον Κυνόδοντα. Αν δεν τις έχετε δει, σταματήστε να διαβάζετε και πηγαίνετε να τις δείτε.

Γενικά δε μου αρέσει ο ελληνικός κινηματογράφος από σεναριακής και θεματολογικής άποψης. Νομίζω ότι έχω ξαναγράψει για το θέμα, αλλά αντί να ψάχνω τον σύνδεσμο, μπορείτε να τον βρείτε εσείς στο νέο μπλογκ που περιλαμβάνει (σχεδόν) όλα όσα έχω γράψει κι ό,τι θα γράφω στο εξής. Ωστόσο, πρόσφατα έχουν εμφανιστεί ελληνικές ταινίες (να θυμηθώ πολύ πρόχειρα την Ιστορία 52) που είναι πολύ διαφορετικές: χωρίς ποιητισμούς, χωρίς τάχα μου γκονταρικούς διαλόγους, χωρίς σχηματικά "συμβολικά" σενάρια που τα τραβάει η διακειμενικότητα στον πάτο, χωρίς αφέλειες κτλ.

Ο Κυνόδοντας δεν είναι καθόλου ευχάριστη ταινία. Είναι βεβαίως άψογα γυρισμένη και πάρα πολύ δυνατή. Μάλιστα είναι τόσο δυνατή, που σε βαράει στο κεφάλι διακριτικά αλλά πάρα πολύ σφοδρά.

Λειτουργεί σε τρία τουλάχιστον επίπεδα.

Πρώτα-πρώτα είναι μια ακραία αλλά λεπτομερής και πολύ αποτελεσματική σάτιρα της (ελληνικής) οικογένειας, τουλάχιστον όπως τη γνώρισε η γενιά μας. Πόσοι από εμάς δε φαντάστηκαν ή δε φοβήθηκαν ότι οι γονείς μας θα ήθελαν κατά βάθος να μας απομονώσουν εντελώς από τον έξω κόσμο και τις κακές επιρροές: τη σατανική τηλεόραση, τις καφετέριες κι όλα τα άλλα που βλέπαμε σε αριστουργήματα όπως τα Τσακάλια ότι ρίχνουνε τη νεολαία στον βούρκο.

Δεύτερον, η ταινία αποτελεί ένα ενδιαφέρον πείραμα σκέψης σχετικά με τα όρια του κοινωνικού μπιχεβιορισμού: μπορείς να διαμορφώσεις τη συμπεριφορά του ανθρώπου κατά βούληση ελέγχοντας τα ερεθίσματα που δέχεται; Γίνεται να παρακάμψεις ή να ανασκευάσεις την ανθρώπινη φύση ώστε τελικά να πείσεις για την επικινδυνότητα της γάτας ή να αποσβέσεις το ταμπού της αιμομιξίας; Είναι εφικτό να πείσεις ανθρώπινα όντα ότι "πληκτρολόγιο" σημαίνει μουνί; (αν κι εντάξει, σχετικά με αυτό το τελευταίο, σε μπλογκάδες απευθύνομαι)

Τρίτον, ο Κυνόδοντας είναι η ουσιαστικότερη, αν και αλληγορική, κριτική της κλειστής κοινωνίας: απομόνωση, αυτάρκεια, προπαγάνδα, ψέμα, παραπληροφόρηση, περιχαράκωση και δαιμονοποίηση του "έξω κόσμου", τρομολαγνία, έμφαση και πρωτείο στην κοινότητα-οικογένεια, πλήξη, βία, εκπόρνευση και -- σε πολλά επίπεδα -- αιμομιξία. Η κατάσταση στο απομονωμένο σπίτι θυμίζει ιστορίες από ορεινές κοινότητες της Ευρώπης αλλά κι από ολόκληρες κοινωνίες (Βουλγαρία, Ανατολική Γερμανία, Βόρεια Κορέα κτλ.).

Με το να επιτίθεται μετωπικά και σαδιστικώς ανελέητα στην οικογένεια, στην (μπιχεβιοριστική) Παιδεία και στα αντανακλαστικά της (ενίοτε θεόκλειστης) κοινωνίας μας, ο Κυνόδοντας ήδη πρωτοπορεί. Το γράμμα το πάει ακόμα παραπέρα η ταινία με την τεχνική και αισθητική της ματιά και το ολοκληρωμένο όραμά της.

Η ενδιαφέρουσα συγκυρία βρίσκεται στο ότι η άγρια σκυλίσια κριτική του Κυνόδοντα συνυπάρχει με τη μη-τραγική κατάληξη της Στρέλλας. Η Στρέλλα πρωτοπορεί με την απουσία ενοχής και τιμωρίας για ανομολόγητα πράματα και (σε ένα επίπεδο κάπως πιο προφανές) στο ότι είναι η πρώτη (ή η δεύτερη) ελληνική ταινία στην οποία οι τραβεστί δεν είναι θλιβερά κουρέλια, τραγικά ερείπια, τελειωμένα τζάνκι που σφάζονται ή που τα πυροβολεί κάποιος μουστακαλής λαϊκός πασοκόμορφος τύπος. Τα υπόλοιπα για τη Στρέλλα θα τα διαβάσετε εδώ.

Αν η Στρέλλα εξετάζει τα όρια της ανθρώπινης εμπειρίας, ο Κυνόδοντας μας πάει πέρα από αυτήν για να φωτίσει κάποια από τα στρεβλά συλλογικά οράματά μας. Και οι δυο ταινίες, τόσο διαφορετικές μεταξύ τους, κάνουν πολύ ενδιαφέρον και πολύ δύσκολο σινεμά -- μέσα σε έναν πραγματικό κόσμο τυράννων αιμομικτών πατεράδων, σαν εκείνους τους αυστριακούς.

27/12/09

Μπαμπά, τι είναι ψόφος;

-Δεν ξέρω, παράτα με. Άντε ρώτα το θείο Χρύσανθο....

Από το ΜΕΓΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟΝ Χρυσάνθου επισκόπου Διρραχίου (1832, Τεργέστη, τυπογραφείο Michele Weis), το πρώτο έντυπο μουσικό θεωρητικό της νεοελληνικής, που αφορά στην εκκλησιαστική μας κυρίως μουσική. Ο Χρύσανθος ο Μαδυτινός ήταν ο εμνευστής της νέας μουσικής εκκλησιαστικής σημειογραφίας, ο θεωρητικός της, που μαζί με τον Χουρμούζιο Χαρτοφύλακα και τον Γρηγόριο Πρωτοψάλτη μετέγραψαν πλήθος μελών από παλαιότερες σημειογραφίες, και καθιέρωσαν ένα νέο σύστημα μουσικής εκπαίδευσης, με την αρωγή του Οικουμενικού Πατριαρχείου.

στη συνέχεια:

Ηχώ, Κέλαδος (=θόρυβος ορμητικού νερού), Κτύπος, Ογκηθμός (=γκάρισμα), Φλοίσβος (ήχος από απαλό θαλάσσιο κύμα), Ροίζος (= σφύριγμα ταχέως κινούμενου αντικειμένου, πχ βέλους), Δούπος (=γδούπος), Πάταγος (=ισχυρός ήχος από σύγκρουση), Κλαγγή (= άναρθρη φωνή), Ζίγγος (=βούισμα εντόμου, ζουζούνισμα), Κραγή (=κράξιμο πουλιών), Βοή
Οιμωγή (=θρηνητική κραυγή), Φωνή, Στεναγμός, Λαλιά (=φλύαρο κελάηδημα), Ψιθύρισμα, Βροντή, Συριγμός (=σφύριγμα, σφύριγμα φιδιού),
Θρούς (=θρόισμα), Μηκασμός (=βέλασμα), Μύκημα (=μούγκρισμα βοδιού),
Βρόμος (=βούισμα), Βρυγμός (=μούγκρισμα λιονταριού, τρίξιμο δοντιών),
Υλακή (=γαύγισμα), Ωρύωμα (ουρλιαχτό), Χρεμετισμός (=χλιμίντρισμα)

Ιδού ο  μουσικός "ογκηθμός" του Πέτρου του Γλυκέως.
Ακούστε το σημείο αυτό και μαζί και την κατάληξη της φράσης από την Χορωδία του Συλλόγου Ιεροψαλτών υπό την διεύθυνση του αείμνηστου Άρχοντος Πρωτοψάλτη της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας Θρασύβουλου Στανίτσα (από τον διπλό δίσκο: Πέτρος Μπερεκέτης, σε επιμέλεια του μουσικολόγου Γρηγορίου Στάθη).




Και τώρα αναλογιστείτε αυτά που διαβάσατε καθώς θα βλέπετε στο παρακάτω βίντεο τον John Cage να παρουσιάζει το έργο του Water Walk στην δημοφιλή εκπομπή "I 've got a secret" του καναλιού CBS της αμερικανικής τηλεόρασης, (Γενάρης 1960). Και παραδόξως, το συντηρητικό (;), σαχλό (;) κοινό της ζωντανής εκπομπής δεν έκραξε. Το αντιμετώπισε ως ένα έξυπνο αστείο. Ο Cage όμως, καθόλου υπογείως,  καθιέρωνε στο ευρύ κοινό την "Μουσική των Θορύβων".

25/12/09

Ηλιος στην σκοτία

Kάθε μέρα, βάζω κι άλλη εικόνα στο μόνιτορ. Συνήθως την ημερησία του Μαχμούντ που στέλνει την ιστορία του υγιού του,ή την εικονίτσα της Μαγιαλους του Σβάρτσιχ, αλλα σήμερα, είπα Χριστούγεννα,και ετζάκωσα τον ποιητή της Σκοτίας ήτοι της σκοτίας να τονε γαντζώνει η εγγόνα του η Βεβίτσα, η βεβαία Ελπίς, οπότε θυμήθηκα πως γαντζωναμε τα μικρά κεράκια στο δεντράκι.

Αυτή ήταν η συσκευή. Από μαλακό τενεκέ. Ενα μανταλάκι που η άνω πλευρά του διέθετε έναν κυματισμό,που φτιάχνεται με ένα απλό μαραφέτι. Και ένα σωληνάκι να χωράει κεράκι διαμέτρου οκτώ χιλιοστών και πολλα λέγω. Αλλά μιά μέρα, μεταξύ 1957 και 1958 μάθαμε ότι κάηκε το δεντράκι ενός γείτονα από ένα τέτοιο μανταλάκι ,οπότε ήρθε στο σπίτι, αγορασμένο από τον Ράλλη, ένα λιανό ψεύτικο, από σύρμα και πράσινα βαμμένα κοκκορόφτερα και στο τέλειωμα κάθε πτυσσόμενου κλαδιού, ένα στραγάλι ωμό, βαμμένο κόκκινο με λαδομπογιά.

Η Βασιλικούλα, που πάντα θα την λέγω Βεύη, επειδή μοιάζει η έγνοια να πειράξει τον παππού της με τις πτυχώσεις στο mutatio Melitonis, συνοφρυώνεται και δεν ορρωδεί, ενώ ο υγιός του Μαχμούντ έχει αποκτήσει ένα σφυριχτό βλέμμα, τόσο μελαγχολικό και τόσο φευγάτο, που άρχισα να καταλαβαίνω πως μυρίζει η γνώση. Αντιπαλεύει με την Αγάπη.

Στο σκοτάδι, σκοτιστήκαμε, αλλα όταν φωτίσει και η σκοτία στο παράθυρο μοιαζει με Σκοτσέζικο υδαρές τοπίο (της Iona νήσου Ιόνιες συμπτώσεις) έρχεται μιά μέρα στις χίλιες και παραδέχομαι ότι οι δήθεν επιστρωμένες σε ένα ραγισμένο κείμενο γνώσεις, είναι η παρηγορία του μαλάκα. Η παρηγοριά μου.

22/12/09

Ανθολογώντας ένα φίλο…

Image Hosted by ImageShack.us


Δεντρίτης όλη νύχτα
δεν αντέχεται

Στυλίτης μια ζωή
Μα δεν ακούγομαι

Στο τσόφλι μέσα

Ο ζηλωτής και πυρίπνους χαίρων οχούμενος
Την νύν εκλάμψασαν επίπνοιαν εδήλου.
Κοσμάς ο Μελωδός



21/12/09

O tempora o moralis

Εμοιαζε πάντα με τον δόκτορ Σποκ- ο μακρυνός
Εξάδελφος των δημιουργών της γνωστής δεκαετίας
Που χόρτασαν ψωμάκι το πενήντα, είκοσι
Χρόνια και τριάντα πρίν γίνει η χώρα του
Αερικό πεπλανημένο.Οι όγκοι του Χίλτον
Και οι μοντερνισμοί της σαλονοκουζίνας,η τόλμη
Να προγκήξεις την νοικοκυρά που ήθελε
Αποθηκάκι στο διαμέρισμα (η πουτάνα) ήταν υπόθεση
Εγκάρδια, εργολαβική. Επρεπε μερικοί αθώοι
(ο Ζογγολόπουλος κι απόγονοι μακρυνοί
Των αρχιτεκτόνων της Αμάσειας) και πρώτος
Ο Μόραλης, ως δόκτωρ Σποκ των Ελυτικών,
Διαλυμένος στην Αίγινα, λάτρης του μηρού
Σε πρώτο πλάνο (ο δεύτερος μηρός πάντα
Εκκρεμεί, κακότεχνος αλλά ερωτικός, όπως
Οι μάγοι του μπαρόκ βωμολοχούσαν
Σε βάρος των ώμων όταν τους ιστορούσαν
Με την όπισθεν) γνώριζε να αφήνεται
Σε όλες αυτές τις άκρως βαρετές και άχρωμες
Μα και τελείως άσκημες γυναίκες, χλοάζουσες
Του άνω χείλους, δήθεν της ανδρικής
Μονοκοπανιάς ερωμένες, ουσιαστικα
Μόνες και (το ξαναγράφω) πανάσχημες,
Ποτέ τους συναρπαστικές.Ηταν ευτυχώς
Ζωηρός, αναστέναζε εύμορφα, μπορεί
Με Χατζιδάκι και τους επίλοιπους να άπλωναν
Μαζί τον τραχανά, πλήν οι άλλοι,
Αυτοί που γνώριζαν την ανδρική ματιά,
Την έωλη βρωμιά του δειλινού, ποτε τους
Δεν αφέθηκαν στην φύση, παρά στην σάρκα
(τόσο πληγωμένη) των αρσενικών
Αυτοί την όριζαν τη μουσική
κι όχι ο Μόραλης, Μοράλες, Ω Μόρες.
Δεν θα έφταναν ποτέ στα ενενήντα.
Τους έφαγαν τα τζίτζιλα, τα σκώτια
Τους προμήθευαν στον Φλωρινιώτη
Είδη κιγκαλερίας, διακοσμητικά.

Γειά σου Μόραλη, ταλεντάρα,βιαστικέ,
Χορταστικός στον έπαινο, κρυμμένος
Στην μάσκα σου. Σταχτίζει ο καιρός
Το φώς που γνώριζες, επειδή πολύ μετρά
Να μη φοβάσαι το σκοτάδι

19/12/09

1968: Η τελευταία πεντηκονταετία

ή δεν λέω τίποτα.



Werner Herzog - Letzte Worte (1968) [Μέσω φέησμπουκ]

Από τη Βικιπέδια: Το 1905 χρησιμοποιήθηκε ως Λεπροκομείο όπου οδηγήθηκαν όλοι οι λεπροί της Κρήτης, οι οποίοι πρώτα βρίσκονταν απομονωμένοι στη «Μισκινιά», έξω από το Ηράκλειο, και ήταν εστία μολύνσεως και για τον υπόλοιπο λαό. Κατά την περίοδο της Ιταλογερμανικής κατοχής οι κατακτητές δεν τολμούσαν να αφήσουν ελεύθερους τους λεπρούς και ήσαν αναγκασμένοι να τους τροφοδοτούν οι ίδιοι, δεδομένου ότι το απέναντι χωριό Πλάκα το είχαν εκκενώσει και είχαν διώξει τους κατοίκους σε άλλα χωριά, όλη δε την παράλια περιοχή την είχαν οχυρώσει με πυροβολεία, πολυβολεία, υπόγειες στοές, ναρκοπέδια γιατί φοβόντουσαν απόβαση των Άγγλων σ' εκείνο το μέρος. Ούτε ποτέ μπήκε στο νησάκι Ιταλός ή Γερμανός και γι' αυτό λειτουργούσαν παράνομα ραδιόφωνα και ο γιατρός Διευθυντής Γραμματικάκης αντέγραφε τις ειδήσεις του Λονδίνου και του Καΐρου και τις μοίραζε ως δελτία ειδήσεων στους κατοίκους. Τελικά το 1957 έκλεισε ιαθέντων των λεπρών με την ανακάλυψη των αντιβιοτικών φαρμάκων.

18/12/09

Η δεκαετία σε εικόνες

Εδώ. Κυρίως εγκλήματα, ολίγη επιστήμη και κανα-δυο αναπόφευκτες καταστροφές.

17/12/09

το τέλος

Βλέποντας τις φωτογραφίες στο πόστ του Abravanel, θυμήθηκα το τέλος του διηγήματος "Σαμπεθάι Καμπιλής" του Δ. Χατζή (από τη συλλογή "Το τέλος της μικρής μας πόλης"):


"Όταν ακούστηκαν οι Γερμανοί και κατέβαιναν στην Ελλάδα, άρχισε και στη μικρή κοινότητα των εβραίων αυτής της πόλης [εννοεί τα Γιάννενα] ο μεγάλος τρόμος. Όλοι ξεπουλούσαν, άλλοι φκιάχνανε λίρες, όλοι φώναζαν να σκορπίσουν και να κρυφτούνε μέσα στους ρωμιούς. Η κοινότητα τρανταζόταν ολόκληρη, ακόμα λίγο και θ' άρχιζε το σωτήριο σκόρπισμα.

Δεμένους με τα χίλια σκοινιά του, δίβουλους και τρομαγμένους ο Σαμπεθάι Καμπυλής τους κράτησε κει, με χίλιους τρόπους, με μηχανές κ' ελπίδες και με φοβερίσματα, να μη σκορπίσουν μονάχα, να μη του φύγουν. Και τους προφτάσαν, εκεί. Και τους πήραν όλους και τον κουφό το χαχάμη και τις γριές και τους γέρους και κείνους που θέλανε να δουλέψουνε το Σάββατο και τους άλλους όλους που δεν πιάνανε τη φωτιά και τα μικρά τα παιδιά τους με τα σπυριά και του Σαμπεθάι Καμπυλή τα παιδιά και το Σιέμο και τον ίδιον τον Σαμπεθάι Καμπυλή. Και χάθηκαν όλοι -τέσσερεις χιλιάδες ψυχές, έξω από κείνους τους λιγοστούς, τους μετρημένους στα δάχτυλα- που δεν θέλησαν ν' ακούσουν τον Σαμπεθάι Καμπιλή και τα σπάσανε τα σκοινιά του και φύγανε, κρύφτηκαν μες στους ρωμιούς ή πήγανε στο βουνό που τους φώναζαν οι εαμίτες.

Μέσα σε λίγες ώρες η κοινότητα των εβραίων βούλιαξε ακέρια. Με τη Συναγωγή της, τα μαγαζιά της, τους παράδες τους μαζωμένους πεντάρα-πεντάρα. Δεν έμεινε τίποτα. Η μικρή μας πόλη με πιασμένη την ανάσα άκουσε το σπαραγμό και το θρήνο που υψώθηκε από τα οβρέικα. Είταν ο ύστατος θρίαμβος του Σαμπεθάι Καμπιλή.

***

Ποιος ήταν ο Σαμπεθάι Καμπυλής; "Είταν δηλαδή ο Σαμπεθάι Καμπυλής ένα σοβαρό, υπεύθυνο και σίγουρο πρόσωπο μέσα στην ιεραρχία της πατροπαράδοτης τάξης σ' αυτή την πόλη. Και μόνιμο."

Ο Σιέμος ήταν ο αδελφός του Σαμπεθάι Καμπυλή.

***
Το διήγημα είναι ένα από τα ωραιότερα που έχω διαβάσει.
***
μια προσθήκη:


*
Δεν αποκλείεται να μπορέσεις δεις ολόκληρη την εκπομπή απ όπου το αποπάνω βίντεο (εγώ δεν τα κατάφερα, το κείμενο όμως το διάβασα: "Οι Γερμανοί θεωρούν ότι η συγκεκριμένη επιχείρηση αξίζει να φωτογραφηθεί. Αναθέτουν τη φωτογράφηση στο τμήμα προπαγάνδας του στρατού. Στις φωτογραφίες αυτές αποτυπώνεται με τραγικό τρόπο η αρχή της Οδύσσειας των Εβραίων των Ιωαννίνων προς το 'Αουσβιτς.").
*
*

16/12/09

Σκάβοντας στη λάσπη



Με το που βγηκαμε στο μπαλκόνι, ο Ρακάσα με ρώτησε "Πού τον έχεις κρύψει τον πρόεδρο, ρε μαλάκα; λέγε".

Το σκηνικό της τυμβωρυχίας: βροχή, αστραπές, βοριάς και σκοτάδι. Έριχνε καρέκλες εκείνο το βράδυ. Κάποιοι μ' έναν εκσκαφέα ανοίγουν τον τάφο. Φαντάζομαι Ρένφιλντ και Τρανσυλβανία αλλά αναρωτιέμαι ποιος και γιατί, αγνοώντας τα τσίρκα δηλώσεων γύρω από το θέμα.

Οπωσδήποτε έχουμε όλοι μας μια πολύ επιφανειακή εικόνα του κόσμου γύρω μας: Κύπρος είναι και κάποιοι που βεβηλώνουν με σχέδιο τον τάφο ενός πρώην προέδρου (όπως είναι και όσοι οικογενειάρχες, Έλληνες και Τούρκοι, σφάξαν ανέμελα και απερίσκεπτα γείτονες και γνωστούς το '63-'64 και το '74). Αυστρία είναι και οι κύριοι παιδεραστές και κατά συρροήν αιμομίκτες. Ιταλία είναι και ο ρατσισμός και η νοσταλγία του φασισμού. Σκανδιναβία είναι και οι σκίνχεντ. Βρετανία είναι και η έλλειψη οικογένειας τοξικά συνδυασμένη με τη βροντερή απουσία κοινωνικού κράτους (με αποτελέσματα όπως το υψηλότερο ποσοστό εφηβικών εγκυμοσυνών στον ανεπτυγμένο κόσμο). Ελλάδα είναι και οι ανελέητοι ξυλοδαρμοί συζύγων, ο ομαδικός βιασμός της Βουλγάρας μαθήτριας στη Μαλεσίνα (τι έγινε μ' αυτό;), ο Άλεξ που εξαφανίστηκε ενώ όλη η τοπική κοινωνία κοιτούσε κάπου αλλού.

Η φρίκη και η αγριότητα υπάρχουν παντού. Όχι μόνο στη Μέση Ανατολή και στην υποσαχάρια Αφρική. Βρίσκεται και κάτω από τις αφίσσες που διαφημίζουν παραδόσεις, πολιτισμούς, κληρονομιές, χαρούμενες οικογένειες. Απλώς καμμιά φορά δυσκολεύεσαι να καταλάβεις.

13/12/09


κλικ στην εικόνα για μεγέθυνση. Η έρευνα είναι της public issue.

*

Ο καθηγητής Καλύβας (μεγάλη η χάρη του) έγραψε ένα άρθρο. Δεν μου φάνηκε άσχημο, δεν με συγκίνησε κιόλας. Ο φίλος μου ο thas σχολίασε το άρθρο του καθηγητή Καλύβα (μεγάλη η χάρη του). Η δική μου αντίδραση μάλλον είναι συντονισμένη με τις αντιδράσεις της "κοινής γνώμης". Αναδημοσιεύω το σχόλιο του thas, τροφή για σκέψη (ας μου συγχωρεθεί ο αγγλισμός):


Ο καθηγητής του Yale λοιπόν, υιοθετεί πράγματι το ψύχραιμο ύφος μιας συστηματικής / αντικειμενικής ανάλυσης αλλά, όπως ειπώθηκε ήδη, δεν μπορεί να κρύψει ούτε την ιδεολογικοποίηση του ζητήματος ούτε την προφάνεια των συλλογισμών του. Ήτοι:
Αν αναλαμβάνεις να πας κόντρα στη γενικευμένη, όπως θεωρείς, αντίληψη περι νεανικής εξέγερσης και να καταρίψεις στερεότυπα, κατά τη γνώμη μου οφείλεις (με την έννοια της αποτελεσματικότητας) να το κάνεις κάπως ευφάνταστα και με στυλ. Με δύναμη. Εδώ συναντάμε τυπική πόλωση και αντιπαράθεση –ήδη στην πρώτη παράγραφο έχει προλάβει να υπογραμμίσει εμφατικά την αντίθεσή του στο οριζόμενο ως δακρύβρεχτο/ γλυκερό ύφος των δημοσιογράφων που μιλάνε για την κακούργα κοινωνία- άρα να ορίσει αντιθετικά τι ΔΕΝ θα βρούμε στη δική του προσέγγιση- εισάγοντας ένα λαικό, άμεσο ύφος το οποίο δεν βρίσκει συνέχεια στο υπόλοιπο κείμενο. Αυτή η πρώτη παρατήρησή του, προφανής, νομίζω, και ελαφρώς τετριμμένη στη διατύπωσή της, δίνει και τον τόνο της προσέγγισης διαλύοντας από νωρίς τις εντυπώσεις περί ψυχραιμίας ή αντικειμενικότητας. Όσοι είδαν στον Δεκέμβρη άλλες διαστάσεις είναι είτε μελό τύποι (αλλά και ψευδοεπιστημονικοί αερολόγοι, όπως σημειώνει πιο κάτω, οι οποίοι θα ξεσαλώσουν με την ευκαιρία της επετείου) είτε διαψεύστηκαν από τα πράγματα ( η εξέγερση δεν είχε συνέχεια ούτε εδώ ούτε αλλού.) Απόσταση από τα γραφόμενα και χιούμορ, αναστοχασμός και αναρώτηση, υιοθέτηση της αντίπαλης θέσης, ευελιξία, φαντασία, εμβάθυνση - όσα τελικά χαρακτηρίζουν τον απαιτητικό κριτικό λόγο, φαίνεται να απουσιάζουν. Το κείμενο ξεκινάει και ολοκληρώνεται με μια ευθεία, μονόχορδη αφήγηση, εξαιρετικά γειωμένη για τα γούστα μου.

Η εκκίνηση δίνεται με τους «δυο ακραίους ερμηνευτικούς πόλους». Από τη μια, λέει, υπάρχουν οι γλυκεροί δημοσιογράφοι και από την άλλη όσοι είδαν στον Δεκέμβρη μια νέα επανάσταση ενάντια στην κοινωνία της κατανάλωσης και τον καπιταλισμό.

Πείτε μου, γιατί εγώ δεν το βλέπω: Τι είδους πόλοι είναι αυτοί οι δύο και πώς ορίστηκαν; Τι τους κάνει ακραίους; Βρίσκονται μάλλον στα δύο (αυθαίρετα) άκρα των προσεγγίσεων, ανάμεσα στις οποίες τοποθετούνται τα ζητήματα που θα τον απασχολήσουν. Αλλά η πραγματικότητα λέει ότι κάθε προσέγγιση, ιδίως οι σοβαρές αλλά ακόμα και οι γραμμένες στο πόδι, δεν δίνουν μία μόνον αιτία όταν περιγράφουν το γεγονός. Και η κοινωνία είναι κακούργα και η κρίση έπαιξε το ρόλο της και οι νέοι είχαν κάτι να μας πούν κλπ. Άρα αυτή η ιδιότυπη, αυθαίρετη κατηγοριοποίηση γνωμών δεν κατάλαβα, μεθοδολογικά, σε τι ωφελεί. Αυτά τα λέω σχετικά με την ακριβολογία και τη συστηματικότητα που αναγνωρίστηκε στο κείμενο.

Και επειδή τραβάμε σε μάκρος, φτάνουμε στις διαπιστώσεις:

1. Οι διαδηλώσεις του κρίσιμου τριημέρου δεν πήραν μαζικές διαστάσεις.

Τριήμερο ήταν ο Δεκέμβρης; Πώς και γιατί ορίστηκε αυτό το διάστημα ως το μόνο κρίσιμο; Οι γιαγιάδες με τα νεράτζια κατά των MAT σε ποιο στατιστικό δείγμα ανήκουν; Τα ενθουσιώδη χειροκροτήματα του κόσμου στα παιδιά που πέρναγαν από μπροστά τους δεν ήταν ένδειξη μαζικότητας; Οι πρώτες τηλεοπτικές αντιδράσεις (πριν την ομερτά και τη συντονισμένη επίθεση) δεν μαρτυρούν την παλλαϊκή συμμετοχή-αντίδραση; Έπρεπε να κατέβει η (συντηρητική) μάνα μου και κάθε μάνα στα Εξάρχεια, δεν έφτανε η απόγνωση, η απελπισία στο πρόσωπό τους; Η χρόνια συσώρευση προβλημάτων, η δυσφορία όλου του κόσμου δεν ήταν γνωστή και φανερή σε όσους κατοικούμε στη χώρα; Δεν είδαμε και τα δέντρα να ξεσηκώνονται εκείνη την περίοδο; Αλλά «σύμφωνα με όλες τις διαθέσιμες περιγραφές οι διαδηλώσεις του κρίσιμου τριήμερου δεν πήραν μαζικές διαστάσεις».

2. Οι καταστροφές δεν ήταν καινούριο φρούτο. Συνηθίζεται.
Συνεπώς αυτό αποδεικνύει ότι ο Δεκέμβρης δεν είχε πρωτοτυπία, ήταν μία από τα ίδια. Δεν ξέρω τι να πω εδώ, και τι είδους επιχείρημα είναι αυτό. Για να το διαβάσει ο Μπαντιού να αναθεωρήσει το περίφημο συμβάν του;

3. Σπανίζουν οι δίκες και οι καταδίκες των ενόχων/ η αστυνομία συγχωρεί και ανέχεται.
Κάνεις κριτική προσέγγιση στο φαινόμενο της ανομίας και δεν αναφέρεσαι στην αντίπερα όχθη, στη χρόνια ατιμωρισία της αστυνομικής αυθαιρεσίας; Δεν έχεις ακούσει για αστυνομικές πρακτικές, πρακτόρικες μεθοδεύσεις κλπ, όλα είναι συνωμοσιολογία και ιδεολογική πόρωση; Και εν πάση περιπτώσει τα σχετικά βίντεο που κυκλοφορούν κατά καιρούς είναι χαλκευμένα;

+ Η ιεροτελεστία ενηλικίωσης δια των καταλήψεων και συμμετοχής των μαθητών σε πορείες είναι μια εθυμοτυπική διαδικασία.
Η ιδέα, ας πούμε, της αφύπνισης, της συμμετοχής στα κοινά έστω και μέσα από το τραγικό γεγονός της δολοφονίας, η δημιουργία ενός ακηδεμόνευτου ρεύματος αντίδρασης είναι αμελητέο δεδομένο. Τα περί γενικευμένης απολιτικοποίησης και απάθειας, δεν τον απασχολούν. Το ζήτημα είναι η επαναστατική γυμναστική των νέων, ως αποτέλεσμα της διευρυμένης ανοχής.

4. Η ιδέα περί μιας εξεργεσιακής νεολαίας δεν πιστοποιείται από τα γκάλοπ και τις μετρήσεις. Οι περισσότεροι είναι συντηριτικοί δεξιοί ή ακροδεξιοί.
Εδώ η απάντηση είναι πως τον τόνο δίνει πάντα ένα μαχητικό κομμάτι της νεολαίας, υπό τη βουβή στήριξη ή μη, των υπολοίπων. Τα ίδια και χειρότερα αποτελέσματα ενδεχομένως θα παίρναμε αν κάναμε τις μετρήσεις στο κοινωνικό σώμα το Νοέμβρη του 1973. Όμως το Πολυτεχνείο υπήρξε, δυνατό και ρωμαλέο.

Η ερμηνευτική κατακλείδα του κειμένου:
- κακοί αναρχικοί
- ανίκανη αστυνομία
- ανοχή της κοινωνίας.
(τα πάθη της μεταπολίτευσης)

Να θυμίσω εδώ ότι με δεδομένη την κριτική που άσκησε το ΛΑΟΣ στη Νέα Δημοκρατία, μια αρκετά διαδεδομένη άποψη λέει, μάλλον, τα εξής (με λαϊκούς όρους)
«Φταίει ο Παυλόπουλος που αφόπλισε την αστυνομία με τις δηλώσεις του», ότι «μια χούφτα κωλόπαιδα τα σπάσανε πάλι και τα σπάνε πάντα»
και ότι (πάγιο αυτό) «Παπαδόπουλος που τους χρειάζεται.»

Αυτά δεν τα συνδέω με τον λόγο και την ιδεολογία του ΣΚ- αναφέρομαι σε στερεοτυπικές κρίσεις και ευκολίες του κοινωνικού σώματος. Και ούτε έχω άποψη για τον άνθρωπο-επιστήμονα. Ένα κείμενο μόνο κρίνω και λέω πώς η επιστημονικότητα και αντικειμενικότητά του δεν απορρέουν αυτομάτως από την ιδιότητα του γράφοντος.
[...]

*

τροφή για σκέψη και το κείμενο του Racasha.

*

10/12/09

Otsefinam

Ο Βίκ Αντερσον ,εικοσάρης
Βρίσκεται στο πεζοδρόμιο
Της εταιρείας Mπανγκ
Μόλις ξεφορτωθηκε έμπνευση
Σε μια μικρή μπομπίνα
Την άκουσε το αφεντικό
Και δεν του άρεσε. Ο Βικ
Δεν θα συνθέσει πιά, δεν
Θα τραγουδήσει ποτέ.
Κι αν τον πέτυχα στο
Πεζοδρόμιο της εταιρείας
Είναι επειδή δεν υπήρξε
Ποτέ. Απλως ήταν 1965
Οι θεαματικές αναστάσεις
Σπάνιζαν, ο κόσμος
Ήθελε τα τυχερά του
Αφήνοντας στενά περιθώρια
Στον Βίκ και εκατομμύρια
Ομοίους του, που έζησαν
Εμβρόντητοι και ευτυχώς
Δεν υπάρχουν άρα.

6/12/09

Sic et non, ξανά



The saints are coming

Νομίζω ότι στο μέλλον αυτό το βίντεο κλιπ θα αποκτήσει διαστάσεις εμβληματικές. Δε νομίζω ότι κανένας από τη γενιά μας θα ξεχάσει ποτέ αυτό που έπαθε στο 1:39, όπου -- ενώ νόμιζε ότι έβλεπε ακόμα ένα στάνταρ βίντεο του Ιρλανδού Νταλάρα και της παρέας του -- αντικρύζει τον αμερικανικό στρατό να σώζει τους πλημμυροπαθείς, έστω και ως οπτικό εφέ. Ναι, λαϊκίστικο, ναι κλισεδιάρικο όσο δε σηκώνει: το αντίστοιχο της χίπισσας του '60 που χώνει το λέλουδο στην κάννη του πάνοπλου εθνοφρουρού. Αντίστοιχα δυνατό και συνοπτικό λοιπόν: το συγκεκριμένο βίντεο συμπύκνωσε όλα όσα ξέραμε και νιώθαμε για τον κόσμο του 21ου αιώνα, πιστεύω δε ότι έστειλε πολλά αμερικανάκια (που προσκυνάνε τους Green Day) να πάνε να ψηφίσουν Ομπάμα.

Αλλά ας στραφούμε στο ίδιο το τραγούδι. Το άκουγα μέσα από τα ακουστικά μου προχτές και σκεφτόμουν για άλλη μια φορά τους αφανείς ήρωες της ποπ μουσικής: τους παραγωγούς. Από τον Spector μέχρι τον Tony Visconti και τον Brian Eno που πήρανε τα ρετάλια του Bowie κι έφτιαξαν το μνημειώδες Low, από τον πολυμήχανο Quincy Jones που με το Thriller μετέτρεψε τον Michael Jackson από Shirley Temple σε υπερστάρ, μέχρι τον τύπο που έκανε την παραγωγή στο ντεμπούτο των φάλτσων κι άτσαλων Stone Roses και το κατέστησε μνημείο της ίντυ μουσικής, μέχρι τον τύπο που πήρε ένα τραγουδάκι μαθητικής μπάντας της σειράς (το The saints are coming) και, συν τοις άλλοις, παίζοντας με τις ρυθμικές κιθάρες και φέρνοντάς τις μπροστά στο κατάλληλο σημείο, το έκανε φυτίλι του θυμικού και anthem, που λένε.

Είναι εύκολο να περιφρονήσεις τους παραγωγούς. Αλλά η αξία τους φαίνεται σε κάθε λάιβ.

Τα λάιβ και τα στούντιο

Μάζεψα κάποια κείμενα για τον περσινό Δεκέμβρη εδώ. Σήμερα θα προσέθετα το κείμενο του old boy και του Διόδωρου. Δεν έχω να προσθέσω πολλά, μόνον ότι πολλοί νοσταλγούμε την αυθόρμητη πανελλαδική έκρηξη της νεολαίας, την εξέγερση. Αλλά αυτή είναι η μοίρα μας ως Ελλήνων: μας κάθεται κάτι μία φορά και μετά δαπανούμε τη ζωή μας ή την ιστορία μας αναπολώντας αυτή τη μία στιγμή όταν μας έκατσε κάτι, εν προκειμένω μια αγνή και συλλογική διαμαρτυρία σε κωμοπόλεις τύπου Χανιά και Καλαμπάκα αλλά και στις Αθήνα-Θεσσαλονίκη.

Αλλά ας σοβαρευτώ. Όπως οι σταλινικοί καπέλωσαν τους αγωνιστές και τελικά ξεπούλησαν τον αγώνα της ελεύθερης Βαρκελώνης το 1938 στον Ισπανικό Εμφύλιο, έτσι και οι καθ' έξιν βιαιοπραγούντες καπέλωσαν τον Δεκέμβρη και τελικά ξεπούλησαν τον όποιο αγώνα του.



Τα υπόλοιπα είναι κουβέντες, κουβέντες, κουβέντες. Αλλά έτσι είναι η μοίρα μας ως Ελλήνων: μας κάθεται κάτι μία φορά και μετά δαπανούμε τη ζωή μας ή την ιστορία μας συζητώντας το, κουβεντιάζοντάς το, επανερμηνεύοντάς το, τραβώντας λεπτές τομές μεταξύ νομιμότητας και παρανομίας, μεταξύ αγώνα και χαβαλέ, μεταξύ σύνεσης και προδοσίας, μεταξύ λ.χ. έρωτα και καύλας. Κατά βάθος παραμένουμε βαθιά συντηρητικός λαός, κυρίες, κύριοι και αγαπημένα μου παιδιά.