Dawkins ή Δαμασκηνός;

«μέγα ποστ, μέγα κακόν»

Η ΠΕΡΙ ΘΕΟΥ ΑΥΤΑΠΑΤΗ, Richard Dawkins, εκδόσεις «κάτοπτρο». Χάρη στην στρωτή γλώσσα τής μετάφρασης των Μ. Γιατρουδάκη, Π.Δεληβοριά, Β.Σακελαρίου η ανάγνωση είναι απρόσκοπτη. Εδώ επιχειρώ μία διαγώνιο πρόταση ανάγνωσης:
Από τον index του βιβλίου παραθέτω επιλεκτικά το Σ, S . Θεώρησα αναγκαίο για να φωτίσω λίγο τα ονόματα και τους όρους, να παραθέσω χαρακτηριστικά σχετικά αποσπάσματα του Dawkins, όπου είναι εφικτό, ώστε να γίνει κάπως ανάγλυφη η παρουσία τους. Με αυτά θέλω να αναδείξω, έστω ελλειπτικά, τη θεματολογία, αλλά κυρίως τους «συνομιλητές» που επιλέγει ο συγγραφέας να έχει, και παράλληλα να εκφράσω την απορία μου, γιατί από το βιβλίο (και συνεπώς από τον index) απουσιάζουν αναφορές σχετικές με τα εξής έχοντα αρκτικό το Σ ονόματα και όρους, θεμελιωδώς συσχετιζόμενα, κατά τη γνώμη μου, με το θέμα τού βιβλίου του: σοφιστές, Σωκράτης(!) (και προσωκρατικοί) , Στωικοί (για να είμαι δίκαιος αναφέρεται στον Σενέκα), Σέλινγκ (!), Σοπενχάουερ.
Διαβάζοντας το βιβλίο είχα διαρκώς την αίσθηση ότι ο τίτλος είναι άλλος: ΟΙ ΕΚ ΤΩΝ ΘΡΗΣΚΕΙΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΘΡΗΣΚΕΙΩΝ ΑΥΤΑΠΑΤΕΣ. Μέσα μου αντηχούσε αντιθετικά η καντιανή άποψη: Από την ιδέα του Θεού δεν προκύπτει η ύπαρξη του (απόρριψη της συλλογιστικής του Άνσελμου), αλλά και η ύπαρξη του Θεού δεν μπορεί να αποδειχθεί ως εκ της φύσεως της λογικής προσεγγίσεως –άρα και η ανυπαρξία του. Ο Δαμασκηνός το έχει ήδη πει με άλλο τρόπο: «Άπειρον (εκτός a posteriori κρίσεων) το Θείον και ακατάληπτον (εκτός a priori κρίσεων) και τούτον μόνον αυτού καταληπτόν, η απειρία και η ακαταληψία».
Υπογραμμίζω το εξής σημείο τού Δαμασκηνού: «τούτον μόνον αυτού καταληπτόν». Καταληπτόν, ήτοι εντός τού πεδίου τών a priori κρίσεων. Δηλαδή, κατά τον Δαμασκηνό είμαστε εκ κατασκευής «προγραμματισμένοι» να κατακτήσουμε την επίγνωση της αδυναμίας κατανόησης του θείου μέσω της λογικής. Και ιδού λοιπόν ένα άλλο ζήτημα, το οποίο αναδεικνύεται υπό το φως τής …. εξελικτικής θεωρίας: Αν πριν τον Δαμασκηνό υπήρχε μια ασάφεια περί των ορίων τής λογικής και της πίστης, η αποφατική διατύπωση ότι μεταξύ τους υπάρχει ένα στεγανό, ίσως αποτελεί επισήμανση μιας πνευματικής εξελικτικής διαδικασίας, που ξεκίνησε με τους προσωκρατικούς και εμπεδώθηκε στην εποχή του.

Ακολουθεί ο index για το γράμμα Σ, S

σαϊεντολογία, 287-288: «μία θρησκεία που σχεδιάστηκε ευφυώς, σχεδόν εξ ολοκλήρου» κάτι που ο Dawkins θεωρεί ότι αποτελεί εξαίρεση στον τρόπο σχηματισμού των θρησκειών, οι οποίες εξελίσσονται σχεδόν δαρβινικώς (χρησιμοποιεί χαρακτηριστικά τον όρο «θρησκευτικά μιμίδια», 286).

Σαίξπηρ, Γουίλιαμ, 138, 139, 342, 480

Σάλεμ, μάγισσες, 114, 442 (αναφορά στο γνωστό περί το 1692 περιστατικό θρησκευτικής υστερίας , θέμα της ταινίας «οι Μάγισσες του Σάλεμ»)

σαντεμανιανή αίρεση, 155: αναφορά στον φυσικό Faraday, πασίγνωστο από τον ομώνυμο νόμο. «Ο Faraday ήταν μέλος της σαντεμανιανής αίρεσης, οι οπαδοί της οποίας πίστευαν (παρατατικός χρόνος, αφού πια έχουν σχεδόν εκλείψει) στην κυριολεκτική ερμηνεία της Βίβλου, έπλεναν τελετουργικά τα πόδια των νέων προσηλύτων και τραβούσαν κλήρους για να μάθουν το θέλημα του Θεού. Ο Faraday έγινε πρεσβύτερος της αίρεσης το 1860.» και «αίρεση που αποσχίστηκε από τον πρεσβυτεριανό κλάδο της Εκκλησίας της Σκωτίας τον 17ο αιώνα, Σ.τ.μ.»

Σανχεντρίν, 358: « Ο Hartung, στο ίδιο πνεύμα, αναφέρει ότι το Σανχεντρίν (το ιουδαϊκό ανώτατο δικαστήριο, επικεφαλής του οποίου είναι ο αρχιερέας) θα απήλλασε έναν Ισραηλίτη στην υποθετική περίπτωση που θα σκότωνε κατά λάθος έναν ομόθρησκό του ενώ πρόθεσή του ήταν να σκοτώσει ζώο ή παγανιστή.»

Σαουδική Αραβία:
βλασφημία, 403
γυναίκες, 372, 424
Διεθνής Αμνηστία, 58
φονταμενταλιστές, 350, 403, 404, 424
Πολλαπλές αναφορές στη Σαουδική Αραβία ως χώρας θεοκρατούμενης και καταπιεστικής.

σεκόγια, γιγάντια, 182, 183 (φυτό)

Σενέκας ο νεότερος, 389: ο γνωστός φιλόσοφος που ατύχησε να έχει μαθητή τον Νέρωνα. Ο Dawkins αναφέροντας τον Σενέκα ως υπόδειγμα ενός σεμνού και ηθικού φιλοσόφου, για να απαντήσει στο ερώτημα «αν ο αθεϊσμός ωθεί συστηματικά στη διάπραξη του κακού» αναφέρεται στη ρήση του: «Η θρησκεία είναι για τους κοινούς ανθρώπους αλήθεια· για τους σοφούς, ψεύδος· και για τους ιθύνοντες, χρήσιμη.».

σεξ, 244, 313: «οι εγκέφαλοί μας έχουν οργανωθεί κατά τρόπο ώστε να νιώθουν ευχαρίστηση με το σεξ, διότι το σεξ, στη φυσιολογική μορφή του, δημιουργεί μωρά.»

Σέρβοι, 51: «Αλλά και η αρχική χρήση της λέξης «εθνοκάθαρση» στη διάρκεια του πολέμου στην πρώην Γιουγκοσλαβία αποτελεί, προφανώς, έναν ευφημισμό για να εννοηθούν οι εκκαθαρίσεις θρησκευτικών μειονοτήτων, δηλαδή ορθόδοξων χριστιανών Σέρβων, καθολικών Κροατών και μουσουλμάνων Βοσνίων».

Σίβα, 65: «Ο πολυθεϊσμός δεν είναι στην πραγματικότητα πολυθεϊσμός, αλλά μεταμφιεσμένος μονοθεϊσμός.»

σιίτες, 51: «Ως συνέπεια της αγγλοαμερικανικής εισβολής του 2003, ο πόλεμος του Ιράκ εκφυλίστηκε σε έναν μισαλλόδοξο εμφύλιο πόλεμο μεταξύ σουνιτών και σιιτών.»

Σικάγο, Πανεπιστήμιο, 399: αναφερόμενος στον γεωλόγο Kurt Wise, «…. μια φονταμελιστική θρησκευτική ανατροφή, τον είχε αναγκάσει να πιστεύει πως η Γη – το αντικείμενο της γεωλογικής εκπαίδευσής του στο Σικάγο και το Harvard – είχε ηλικία μικρότερη από 10.000 χρόνια.»

σιχ, 473: «Κάποια Χριστούγεννα [….] η Independent, δημοσίευσε [….] μια οικουμενικά συγκινητική φωτογραφία: μια σκηνή από κάποιο σχολικό θεατρικό έργο με θέμα τη θεία Γέννηση. Τους τρεις Μάγους υποδύονταν, όπως ενθουσιωδώς ανακοίνωνε η λεζάντα, o Shadbreet (ένας Σιχ), ο Musharaff (ένας μουσουλμάνος) και η Adele (μια χριστιανή), όλοι τεσσάρων ετών. [………] Ποιος έντιμος άνθρωπος θα δεχόταν να αποδίδονται σε τετράχρονα παιδιά οι κοσμικές και οι θεολογικές απόψεις των γονέων τους;»

σκεπτικισμός, 89, 94, 96, 107, 110, 150, 155, 164, 241, 242, 498, 507

σκολύτης, 520: είδος μικρών κυλινδρικών κολεόπτερων της οικογένειας των σκολυτίδων.

σοβινισμός, βορείου ημισφαιρίου, 174, 203, μονοθεϊστικός, 64

Σούμπερτ Φραντς, 138, 139: «Εάν υπάρχει κάποιο λογικό επιχείρημα που να συνδέει την ύπαρξη της υψηλής τέχνης με την ύπαρξη του Θεού, οι υποστηρικτές αυτής της άποψης δεν το διατυπώνουν ρητά. Το θεωρούν αυταπόδεικτο, πράγμα φυσικά λανθασμένο πέρα για πέρα. […..] <ισχυρίζονται ότι > ο μουσικός εγκέφαλος του Σούμπερτ αποτελεί θαύμα απιθανότητας […..]. Ή περισσότερο πεζά, ίσως με τούτο εκφράζεται ένα είδος φθόνου της μεγαλοφυΐας: Πώς τολμά ένα άλλο ανθρώπινο ον να δημιουργεί τόσο όμορφη μουσική/ποίηση/τέχνη, ενώ εγώ δεν μπορώ; Συνεπώς, θα πρέπει να είναι ο Θεός που τα δημιουργεί.»

σουνίτες, 51 (βλέπε σιίτες)

σουρεαλισμός, 52, 422: «Στις 21 Φεβρουαρίου 2006, το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ αποφάσισε, σε συμφωνία με το Σύνταγμα των ΗΠΑ, ότι μία εκκλησία στο Νιου Μέξικο πρέπει να εξαιρεθεί από το νόμο κατά της χρήσης παραισθησιογόνων ουσιών […..]. Οι πιστοί τού Centro Espirita Beneficiente Uniao do Vegetal πιστεύουν ότι μπορούν να κατανοήσουν τον Θεό μόνο εφόσον πιουν το αφέψημα hoasca, το οποίο περιέχει την παράνομη ουσία διμεθυλοθρυπταμίνη. […..]. Φανταστείτε τι θα γινόταν εάν τα μέλη κάποιου καλλιτεχνικού συλλόγου προσπαθούσαν να πείσουν ένα δικαστήριο πως «πιστεύουν» ότι μία παραισθησιογόνος ουσία τούς είναι απαραίτητη για να μπορέσουν να ενισχύσουν την κατανόηση για τα έργα της ιμπρεσιονιστικής ή της σουρεαλιστικής ζωγραφικής.»

Σπινόζα Μπαρούχ, 46: Αναφορά στον φιλόσοφο (1632-1677) μέσω μιας ρήσης τού Αϊνστάιν: «Πιστεύω στον Θεό του Σπινόζα, ο οποίος αποκαλύπτεται στην τάξη και την αρμονία όσων υπάρχουν, και όχι σε έναν Θεό ασχολούμενο με τα πεπρωμένα και τις πράξεις των ανθρώπων.»


Στάλιν Ιωσήφ, 113, 167, 391, άθεος, 226, 383-384, 391, Θεολογικό Σεμινάριο της Τιφλίδας, 384: πολλαπλές αναφορές στον Στάλιν, εν πολλοίς εξισωτικές με τον Χίτλερ, σε παραδείγματα αθεϊστικού αμοραλισμού και σε αντιπαραδείγματα αθεϊστικής ηθικής.

Σταυροφόροι, 71, 438: ενώ προηγουμένως έχει αναφερθεί στο Κοράνι και τον ιερό πόλεμο, «Και ο χριστιανισμός εξαπλώθηκε επίσης δια του ξίφους, το οποίο κατ’ αρχάς κράδαιναν οι Βυζαντινοί [….], κατόπιν οι Σταυροφόροι και αργότερα, οι κονκισταδόρες και άλλοι ευρωπαίοι κατακτητές και άποικοι, συνοδευόμενοι από ιεραποστόλους.»

στοίχημα του Pascal, 162-165, 285: αναφορά στο περίφημο «στοίχημα» του σπουδαίου μαθηματικού και φιλοσόφου, οπαδού του Γιανσενισμού: «….οσοδήποτε μεγάλες και αν είναι οι πιθανότητες μη ύπαρξης του Θεού, υπάρχει μια ακόμη μεγαλύτερη δυσαναλογία στην ποινή για την λανθασμένη επιλογή. Το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι να πιστεύουμε στον Θεό, διότι, αν έχουμε δίκιο, θα κερδίσουμε την αιώνια μακαριότητα, ενώ αν κάνουμε λάθος δεν θα υποστούμε καμία συνέπεια.»

Στρατός του Θεού, 414: αναφερόμενος σε ακτιβιστές κατά των εκτρώσεων: «Κάποιοι θρησκευόμενοι εμφανίζονται ανίκανοι να διακρίνουν την ηθική διαφορά μεταξύ φόνου ενός μικρού συνονθυλεύματος κυττάρων αφενός και ενός πλήρως ανεπτυγμένου γιατρού αφετέρου. […..]<οπαδοί> από το Στρατό του Θεού (Army of God, AOG) επιδίδονται σε εμπρησμούς κλινικών που πραγματοποιούνται εκτρώσεις και δεν έχουν αποκρύψει την επιθυμία τους να σκοτώνουν γιατρούς.»

Συντηρητικοί, 50, 323

σχέδιο, επίφαση, 129, 208, 209, 232: πολλαπλές αναφορές με αντιπαράθεση στο τελολογικό επιχείρημα ύπαρξης του Θεού, ή επιχείρημα εκ του σχεδίου, που υποστηρίζει ότι το Σύμπαν και ειδικότερα τα έμβια όντα δίνουν την εντύπωση ότι κάποιος τα σχεδίασε, και αυτός είναι ο Θεός.

Sacranie, σερ Iqbal, 57, 403: μετριοπαθής ηγέτης των μουσουλμάνων της Βρετανίας.

Sagan, Carl, 38, 48, 84, 116, 117, 120, 502, 510: πολλαπλές αναφορές στον γνωστό και από σειρές επιστημονικών τηλεοπτικών εκπομπών αστροφυσικό, συγγραφέα πολλών βιβλίων εκλαϊκευμένης επιστήμης. «[..] αν με τη λέξη “Θεός” εννοεί κανείς το σύνολο των φυσικών νόμων που διέπουν το Σύμπαν, τότε, ολοφάνερα, υπάρχει τέτοιος Θεός. Αυτός ο Θεός όμως δεν ικανοποιεί συναισθηματικές ανάγκες […] δεν έχει πολύ νόημα να προσευχηθείς στο νόμο της βαρύτητας», Carl Sagan.

Scarborough, Rick, 54: αιδεσιμότατος, υποστηρικτής δικαστικών αγωγών χριστιανών «που επιχειρούν να κατοχυρώσουν τη θρησκεία ως νομικό έρεισμα για διακρίσεις κατά των ομοφυλοφίλων και άλλων ομάδων, […].»

Schrödinger, Erwin, 509: αναφορά στο γνωστό θεωρητικό φυσικό (1887-1961) και την «παροιμιώδη γάτα του».

Scopew, John, 398, κατηγορούμενος στην «δίκη των πιθήκων, του Ντέιτον, το 1925. Σύμφωνα με τον μεταφραστή: «Πολύκροτη δίκη βασισμένη στην πολιτειακή νομοθεσία που απαγόρευε κάθε διδασκαλία αντίθετη στο δόγμα της θείας καταγωγής του ανθρώπου»

Scott, Nick, 476: εκπρόσωπος της Εκστρατείας για την Αληθινή Εκπαίδευση ο οποίος σε συσχετισμό με τα της αναφοράς στη λέξη «σιχ» (βλέπε πιο πάνω), διαμαρτυρήθηκε στην εφημερίδα Independent γράφοντας «τα παιδιά στις μέρες μας διδάσκονται πως όλες οι θρησκείες είναι ισάξιες, πράγμα που σημαίνει ότι η δική τους δεν έχει καμία ιδιαίτερη αξία» .

Seigneur de Dakeyne, 148: Αναφερόμενος στην ιστορική ανακρίβεια των γενεαλογιών και των περί την καταγωγή του Χριστού αναφορών στα Ευαγγέλια: «Γιατί στην ευχή θα απαιτούσαν οι Ρωμαίοι από τον Ιωσήφ να πάει στην πόλη όπου είχε ζήσει ένας μακρινός του πρόγονος; Είναι σαν να έπρεπε εγώ, λόγου χάριν να αναφέρω σε ένα έντυπο απογραφής την Άσμπι ντε λα Ζους της Αγγλίας, ως πόλη καταγωγής μου, εφόσον κατάφερνα να ανιχνεύσω το γενεαλογικό μου δέντρο έως και τον Seigneur de Dakeyne, […].

SETI, πρόγραμμα Αναζήτησης Εξωγήινης Νοημοσύνης, 117, 119, 121,207

Shaheen, Naseeb, 480: «ο Naseeb Shaheen κατέγραψε περισσότερες από 1300 βιβλικές αναφορές στα έργα του Σαίξπηρ […]».

Shaw, George, Bernard, 241: Αναφορά στη ρήση του διάσημου συγγραφέα «Το γεγονός ότι ένας πιστός είναι ευτυχέστερος από έναν σκεπτικιστή δεν σημαίνει τίποτε περισσότερο από το γεγονός ότι ο μεθυσμένος αισθάνεται ευτυχέστερος από τον ξεμέθυστο».

Sheen, αιδεσιμότατος δρ Fulton J., 48: «καθηγητής στο Καθολικό Πανεπιστήμιο της Αμερικής, ο οποίος εξαπέλυσε σφοδρή επίθεση στον Αϊνστάιν όταν εκείνος, το 1940, αποκήρυξε την ιδέα του προσωπικού Θεού».

Shennan, Stephen, 281: καθηγητής Θεωρητικής Αρχαιολογίας, συγγραφέας του Genes, Memes and Human History (Γονίδια, Μιμίδια και Ανθρώπινη Ιστορία).


Sherman, Robert, 79: Αμερικανός δημοσιογράφος που σε ερώτησή του στον Τζωρτζ Μπους τον πρεσβύτερο για την ισότητα των πολιτικών δικαιωμάτων έλαβε την απάντηση: «Όχι, δεν πιστεύω ότι οι άθεοι θα πρέπει να θεωρούνται πολίτες, […]».

Shermer, Michael, 161, 191, 243, 264, 303, 320, 502: επιστημονικός συγγραφέας, ιστορικός της επιστήμης, αρχισυντάκτης περιοδικού Skeptic.

Singer, Peter, 318, 319, 382: Αυστραλός, ηθικός φιλόσοφος (1946-), μαζί με τον Hauser πειραματίστηκαν σε υποθετικά διλλήματα συγκρίνοντας την ηθική στάση αθέων και θεϊστών, όπου δεν προέκυψε σημαντική στατιστική διαφορά.

Smith, Joseph (βλ. και μορμονισμός), 288: «… ευρηματικός ψευδολόγος ιδρυτής τού <μορμονισμού>, έφτασε στο σημείο να συντάξει ένα εντελώς νέο ιερό βιβλίο, τη Βίβλο του Μορμόν, επινοώντας από το τίποτε μια ολόκληρη νέα πλαστή αμερικάνικη ιστορία, γραμμένη σε πλαστά αγγλικά του 17ου αιώνα.»

Smith, Ken, 362-363: συγγραφέας του Ken’s Guide to the Bible (ο οδηγός του Κεν για τη Βίβλο): «αν οι επιστολές του Ιωάννη φαίνεται ότι έχουν γραφτεί υπό την επήρεια χασίς, η Αποκάλυψη μοιάζει γραμμένη υπό την επήρεια LSD.»

Smolin, Lee, 217, 229: (1955-) αμερικανός θεωρητικός φυσικός, «έχει αναπτύξει μιαν ελκυστικά δαρβινική παραλλαγή της θεωρίας του πολυσύμπαντος, η οποία περιλαμβάνει τόσο σειραϊκά όσο και παράλληλα στοιχεία.».

Smythies, John, 266: νευροψυχίατρος, «Μία από τις πολλές εκδηλώσεις της θρησκείας είναι η αγάπή για ένα υπερφυσικό πρόσωπο, δηλαδή το Θεό, σε συνδυασμό με τον βαθύ σεβασμό προς τις εικόνες αυτού του προσώπου.[….] Ομοίως, ο ρομαντικός έρωτας για ένα άλλο πρόσωπο (του αντίθετου φύλου συνήθως) παρουσιάζει την ίδια έντονη επικέντρωση [….]».

Snowflakes (βλ. χιονοστιβάδες)

Sookhdeo, Patrick, 431, διευθυντής του Ινστιτούτου για τη μελέτη του Ισλάμ και του Χριστιανισμού.

Spectator, 431: περιοδικό του Λονδίνου
Spong, John Shelby, 332: (1931-)αμερικανός επίσκοπος, φιλελεύθερων τάσεων, «όσοι επιθυμούν να βασίζουν κατά γράμμα την ηθικότητά τους στη Βίβλο, είτε δεν την έχουν διαβάσει, είτε δεν την έχουν κατανοήσει».

Stannard, Russel, 105, 156, 218, 394 o Dawkins κάνει επικριτική αναφορά: «[..] (ένας από τους τρεις γνωστότερους θρήσκους επιστήμονες της Βρετανίας, [..]) συμμετείχε σε μια πρωτοβουλία που χρηματοδοτήθηκε – προφανώς – από το Ίδρυμα Templeton, για να εξεταστεί πειραματικά η υπόθεση ότι η προσευχή υπέρ νοσούντων βελτιώνει την υγεία τους.»

Stenger, Victor, 133, 179: φυσικός, «συγγραφέας του Has Science Found God? ( Ανακάλυψε η επιστήμη το Θεό;)(η απάντηση είναι όχι)».

Sterelny, Kim 239, 240: αυστραλονεοζηλανδός φιλόσοφος, μελετητής των Αβοριγίνων, λέει σχετικά: «Επιβιώνουν σε δυσχερέστατες συνθήκες […] χάρη σε μια θρυλικά πλήρη κατανόηση του βιολογικού περιβάλλοντός τους. Αλλά συνδυάζουν αυτή την κατανόηση με βαθιές και καταστροφικές εμμονές σχετικά με τη μαγεία και τις μαγγανείες […]».

Stirrat, Michael, 159, 160: συντάκτης έρευνας σχετικά με τις θρησκευτικές απόψεις των αγγλόφωνων.

Stubblebine, Albert, στρατηγός, 513, 514: πρόσωπο μιας αφήγησης σχετικής με την θεωρία των κβάντα.

Sunlloway, Frank, 161: συνεργάτης του Shermer (βλέπε πιο πάνω).

Susskind, Leonard, 179, 215: φυσικός, παρατίθεται το εξής απόσπασμά του « Δεν είμαι ιστορικός, αλλά θα τολμήσω να εκφέρω μία γνώμη: στην πραγματικότητα, η σύγχρονη κοσμολογία άρχισε με τον Δαρβίνο και τον Wallace. Σε αντίθεση με κάθε άλλον πριν από αυτούς, προσέφεραν εξηγήσεις για την ύπαρξή μας οι οποίες απέρριπταν κάθε υπερφυσική δύναμη. Ο Δαρβίνος και ο Wallace καθιέρωσαν ένα μέτρο όχι μόνο για τις φυσικές επιστήμες της ζωής αλλά και για την κοσμολογία».

Sutcliffe, Peter, 140: «Λέτε ότι είχατε εμπειρία του Θεού; […] Ο Peter Sutcliffe, ο αντεροβγάλτης του Γιόρκσαϊρ, άκουγε πολύ καθαρά τον Ιησού να του λέει να σκοτώσει γυναίκες – και φυλακίστηκε ισόβια».

Sweeney, Julia 352, 454, 455, 456: Αμερικανίδα κωμικός. Δικό της το απόσπασμα, από το σόου Letting Go of God (Αφήνοντας τον Θεό): «Αυτό ακριβώς δεν κάνουν οι αιρέσεις; Δεν σε υποχρεώνουν να εγκαταλείψεις την οικογένειά σου ώστε να σε κατηχήσουν στα πιστεύω τους;» (ως ανάλογον του «όστις θέλει οπίσω μου ελθείν…»).

Swinburne, Richard, 100, 108, 109, 110, 219,220: «ένας από τους κορυφαίους θεολόγους της Βρετανίας». Παρατίθεται ένα απόσπασμά του από το βιβλίο Is There a God (Υπάρχει Θεός;), ως υποδειγματική άποψη σχετική με το «όπου βούλεται Θεός νικάται φύσεως τάξις» : «[…] Ο Θεός δεν περιορίζεται από τους νόμους της Φύσης. Εκείνος τους δημιουργεί και μπορεί να τους αλλάξει ή να τους καταργήσει – αν το επιλέξει.»

περί σωματιδίων, 220-222