kukuzelis: Λαογραφικά ανάλεκτα.

ή Κλίκαρε τις φωτογραφίες για να γίνουν μεγαλύτερες.

*


001: Το ταξίδι.







*

002: Το χωριό.





Ένα πελέκι:
















Από το βιβλίο:

Συνεδρίαση Γενικής Συνέλευσης (Γενική Συνέλευση = κάτι σαν Βουλή της εποχής) 6ης Μαΐου 1881. Κατά τη διάρκεια της συζήτησης για τη σύναψη σύμβασης με την τράπεζα Ζαρίφη:

«Ο πληρεξούσιος της πόλης του Ρεθύμνου Δερβίς Εφένδης Πρασιανάκης, υποστηρικτής της σύναψης σύμβασης με τράπεζα, φωτογράφιζε τους εμπόρους ότι δεν επιθυμούσαν τη σύσταση της τράπεζας “εξ ης [=από την οποία] ο χωρικός θα λαμβάνει χρήματα με 8% ή 9% [τόκο] και όχι με 25% και 50% ως λαμβάνει παρά τούτων (τινών εμπόρων)”. Τον αντέκρουσε ο ομόδοξός του και πληρεξούσιος Ηρακλείου Μουσταφά Εφένδης Παπουτζαλάκης, κρίνοντας ότι “η σύστασις τραπέζης δεν είναι ωφέλιμος δια την Κρήτην. Ο τόπος δεν έχει ανάγκην χρημάτων διότι πας τίμιος άνθρωπος δύναται να δανεισθεί με 7% και 6%”. Επίσης οι χριστιανοί πληρεξούσιοι Ασκούτσης, Ησυχάκης και Μιχελιδάκης διαμαρτυρόταν “εν ονόματι της εμπορικής τάξεως” για την επίθεση που δεχόταν. Ο τελευταίος υποστήριξε ότι τουλάχιστον στο Ηράκλειο και το Ρέθυμνο το επιτόκιο του ιδιωτικού δανεισμού ήταν 8% και 7%.»

[Τα μπολντ δικά μου.]

*

Συνεδρίαση Γενικής Συνέλευσης 12ης Μαΐου 1889. Πληρεξούσιος (πληρεξούσιος = κάτι σαν βουλευτής) Πολογεωργάκης:

«Εάν κύριοι σήμερον υποφέρωμεν οικονομικώς, εάν ευρισκόμεθα εις το σημείον τούτο οφείλεται αποκλειστικώς εις την Συνέλευσιν του 1887 […] ενώ οι άνθρωποι εκείνοι ευρίσκοντο ενώπιον προϋπολογισμού εσόδων 7 εκατομμυρίων, δεν εδίστασαν να αναβιβάσωσι τον προϋπολογισμόν των εξόδων από 12.600.000 σε 14 εκατομμύρια […] το ποσόν τούτο διετέθη εις δημιουργίαν θέσεων, εις αύξησιν μισθοδοσιών και δαπανών αι οποίαι είναι μόνον και μόνον όπως διαφθείρωσιν τον τόπον και καταστραφεί το δημόσιον ταμείον».

Τω καιρώ εκείνω γινόταν εκλογές κάθε χρόνο! Η Κρήτη ήταν ακόμα Οθωμανική και οι Συντηρητικοί ή Μετριοπαθείς ή Καραβανάδες, που είχαν χάσει την πλειοψηφία στην Γενική Συνέλευση από τους Φιλελεύθερους ή Ριζοσπάστες ή Ξυπόλυτους, ξεκίνησαν «επανάσταση» για να ενωθεί πάραυτα ή Κρήτη με την Ελλάδα.

«Η ενωτική δραστηριότητα των χριστιανών Συντηρητικών συνδέθηκε με κάποιες φήμες ότι η Γερμανία ήταν ευνοϊκά διατεθειμένη απέναντι στην ενωτική λύση. Συγκεκριμένα είχε διαδοθεί ότι η Γερμανία είχε ζητήσει από την Οθωμανική Αυτοκρατορία να προσφέρει την Κρήτη ως γαμήλιο δώρο στην πριγκίπισσα Σοφία. Το αποτέλεσμα ήταν να αναζωπυρωθεί οι θρησκευτικός φανατισμός.»

Φυσικά η Υψηλή Πύλη δεν έμεινε αδιάφορη. Κήρυξε στρατιωτικό νόμο.

Κι όμως, περίπου δυο μήνες πριν:

«Η σύμπλευση των χριστιανών με τους μουσουλμάνους Συντηρητικούς [είχε φτάσει] στο αποκορύφωμα της τον εκλογικό μήνα Μάρτιο, όταν σε ένα πρωτόγνωρο φαινόμενο 1200 ένοπλοι χριστιανοί και μουσουλμάνοι Συντηρητικοί είχαν συναθροιστεί στον Μυλοπόταμο. Η έκπληξη του Άγγλου προξένου Biliotti ήταν μεγάλη όταν παρατηρούσε πως μια τέτοια ένοπλη συνάθροιση ποτέ στο παρελθόν δεν είχε πραγματοποιηθεί στο νησί».

*

Φιλότιμη δουλειά το βιβλίο. Έχει όμως τα προβλήματά του (δεν γίνεται κι αλλιώς;): Πχ, έχει ίντεξ μόνο προσώπων κι όχι πραγμάτων, τόπων και προσώπων, κάτι που θα διευκόλυνε το ψάξιμο και το ξαναδιάβασμά του. Έχει ένα σωρό ενδιαφέροντα γραφήματα, των οποίων παρατίθεται πλήρης κατάλογος στην αρχή, αλλά χωρίς παραπομπή στην αντίστοιχη σελίδα του βιβλίου... Σημαντικότερο: υπερβολική, κατά τη γνώμη μου, μονομέρεια στις πηγές του Α’ μέρους («Οι μετασχηματισμοί των πολιτικών θεσμών και το νέο κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο» - το Α’ μέρος πρόλαβα να διαβάσω): Από τις 542 σημειώσεις οι 322 (~60% του συνόλου) αφορούν αναφορές-εκθέσεις ξένων διπλωματών (Άγγλοι-Γάλλοι) και από αυτές περίπου το 60% στηρίζονται σ τις εκθέσεις του προξένου Sandwith. Οι Έλληνες πρόξενοι; Οι Οθωμανοί διπλωμάτες; Θα περίμενα τουλάχιστον μια σύντομη βιογραφία του Sandwith ή, έστω, έναν λιγότερο γενικό τίτλο… κτλ κτλ.

*










Τα αρχαία:





Το χωριό έχει τη δική του άποψη
για το μέλλον του:







Σημειώνω το βράδυ που δεν με άφησαν να κοιμηθώ τα καλάσνικωφ. Ένας πιτσιρικάς έφευγε φαντάρος και θεώρησε καλό να καλέσει 300 (! -όπως άκουσα) για να το γιορτάσει. Ριπές μέχρι πρωίας. Δηλαδή μέχρι τις 4! Η ωραία εορτή έγινε σε δημοτική περιουσία (προφανώς κατόπιν αδείας).

*

003: Η Εθνική Οδός.




*

004: Η Πόλη.














*
Κατάλαβα από μακριά τι ήθελε να πει η εικόνα. Μου άρεσε το μπλε φόντο:



*















*

Η ροζ πόρτα δεξιά, στην από κάτω εικόνα, είναι μπουρδελάκι (έχω μετρήσει περίπου τέσσερα, μάλλον είναι περισσότερα). Μου άρεσε η γειτονία με τα «εκκλησιαστικά» αριστερά. Μου άρεσε και το βέλος μεταξύ τους. Επίσης η αμβλεία γωνία που σχηματίζει η πρόσοψη του κτιρίου αριστερά. Ανεξάντλητοι σε επινοητικότητα εμείς οι μικρομεσαίοι.





«Απολύτως φυσικό, απολύτως Κρητικό». Ποτέ κανείς δεν έχασε τοκίζοντας
τοπικισμό (και εθνικισμό).












*

«Εφημερίδες της Ολλανδίας αναφέρονται σε “νησί της κραιπάλης”». Τρέμε
Μύκονος.





*




Οδός 1866. Το κέντρο της Κρήτης:





Άντε τώρα να εμπιστευτείς την αστυνόμευσή σου
σε ανθρώπους που βάζουν τρία θαυμαστικά
μετά το Απαγορεύεται και το Επιτρέπονται.






Καντίνα απέναντι από το αεροδρόμιο:



Κατεύθυνση προς τη λεωφόρο Στέλιος Καζαντζίδης:



Αλάνθαστο κριτήριο: Ένας Δήμος αντιμετωπίζει προβλήματα όταν σου εύχεται
Χρόνια Πολλά τον Αύγουστο:



*
Άλλο ένα μπουρδελάκι:



Είναι άραγε μέτρο της καλής διάθεσης μιας πόλης
(ένα είδος "καλώς όρισες" στον ξένο) ο αριθμός των δημόσιων οίκων ανοχής;
Το σημειώνω χωρίς ειρωνεία.

*
Δεν ξέρω τι λένε οι στατιστικές, αλλά βάζω στοίχημα ότι έχουμε (οι Κρητικοί βεβαίως) τα μεγαλύτερα σουβλάκια καλαμάκια της Ευρώπης:



*

Το τασάκι από κάτω το ψώνισα από μια Κινέζα.





Και χάρη σ’ αυτήν γνώρισα τον δεύτερο Κινέζο που μιλάει (έστω σπαστά) ελληνικά. Ο πρώτος ήταν συμφοιτήτριά μου που είχε παντρευτεί Έλληνα.



*







*






Προτιμάτε τα πάρκινγκ. Γλιτώνετε τόνους άγχους.

Αντισταθμίζω το κακό που μου κάνει το κάπνισμα επιλέγοντας πάρκινγκ.




*

+ οι ωραιότατες φωτογραφίες του Thomas.

*

005: Η μπητς.

Στον δρόμο προς την μπητς:




Δεξιά (είσοδος):




Πίσω:




Αριστερά (έξοδος):



*

Η τοποθεσία λέγεται Παλαιόκαστρο.






Παλαιόκαστρο: «Νεότατος παραθαλάσσιος οικισμός της κοινότητας Ρογδιάς» γράφει ο Σπανάκης στο «Πόλεις και Χωριά της Κρήτης». Στο ίδιο βιβλίο μετράω τρία διαφορετικά Παλαιόκαστρα ή Παλιόκαστρα ή Παληόκαστρα (μαζί με αυτό) και άλλα τρία διαφορετικά Παλαίκαστρα. Βρίσκω και πέντε Καστέλια, δύο Κάστελους, δυο Καστελιανά, ένα Καστελάκια και τρία Καστριά.


*

Μπροστά:




*

006: Πάνω στο Κάστρο.

«Το σπουδαιότερο μνημείο της Βενετοκρατίας είναι τα [...] τείχη. Δεν υπάρχει καμιά πόλη ούτε στην Ευρώπη ούτε στην Ανατολή που να σώζει τόσο πλήρη και ακέραια τα οχυρωματικά της έργα, σαν το Ηράκλειο.»



«Ο περίβολος των επιβλητικών τειχών του Χάντακα […] ήταν η τελευταία λέξη της οχυρωματικής τέχνης εκείνης της εποχής. Η ανοικοδόμησή των άρχισε το 1462 και βάσταξε περισσότερο από 100 χρόνια.»



[Δεν πιστεύω να διαφύγει κανενός το σεξουαλικό υπονοούμενο στην από πάνω φωτογραφία.]




«Η δαπάνη των έργων εβάρυνε το κεντρικό ταμείο της Βενετίας, το Ταμείο του Βασιλείου και ολόκληρο τον πληθυσμό της Κρήτης χωρίς να εξαιρεθεί ούτε και ο αυτός ο κλήρος.»



Στέργιου Σπανάκη, Η Κρήτη, Τουρισμός-Ιστορία-Αρχαιολογία, Έκδοση Βαγγέλη Απ. Σφακιανάκη, Ηράκλειον Κρήτης, Α’ τόμος (χωρίς χρονολογία έκδοσης). Το βιβλίο πρέπει να εκδόθηκε τις δεκαετίες 50-60. Άριστη έκδοση, απ όσο μπορώ να κρίνω. Έγινε σχετικά πρόσφατα ανατύπωση αλλά ουδεμία σχέση!

*

Πάνω στο Κάστρο βρίσκονται το γήπεδο του Εργοτέλη και, γείτονάς του, ο τάφος του Καζαντζάκη (ή Καζατζάκη)





Στη μια του άκρη (προμαχώνας Βιτούρι): το Δημοτικό παρκινγκ, σπίτια και μαγαζιά:




[Ο προμαχώνας Σαμπιονέρα –βορειοανατολικά‐ στέκεται μόνος του κοντά στη θάλασσα. Τα τείχη που τον ένωναν με το υπόλοιπο κάστρο έχουν γκρεμιστεί.]


Στην άλλη άκρη (προμαχώνας Αγίου Ανδρέα ‐βορειοδυτικά) η θάλασσα και τα μαγαζιά:




*

Παράλογες απαγορεύσεις:



Απέναντι από το γήπεδο. Πιθανόν πρόκειται για μια ακόμα περίπτωση "ουδέν μονιμότερον του προσωρινού".

*

Λίγο παραπάνω να το πρόσεχαν, τύφλα νάχει το Σέντραλ Παρκ! Κι έτσι όμως καλό είναι.












*

Λογικές απαγορεύσεις: Μια ιστορία με ντογκόουνερ.





Λίγα δευτερόλεπτα αργότερα:





Από πάνω: Ο κόσμος από τη σκοπιά της μύγας. Στη φωτογραφία, εκτός από τον Γίγα τον σκύλο (που δεν φταίει σε τίποτα) διακρίνονται παρκαρισμένα ένα μηχανάκι κι ένα αυτοκίνητο (πίσω από το δέντρο). Απαγορεύονται κι αυτά.

Τέλος της ιστορίας με ντογκόουνερ.

[Χρειάζομαι ένα τραγούδι, χιπ-χοπ κατά προτίμηση, που θα εξυμνεί και αυτή τη μορφή της νεανικής παραβατικότητας. Οι μπαλωθιές κτλ δεν είναι παρά η "βίαιη" εκδοχή της.]

*





Προβολείς γηπέδου που βρίσκεται στον περίβολο από κάτω. Κάνουν δύσκολη τη ζωή του απογευματινού-νυχτερινού περιπατητή από πάνω.






Τα μυστικά του Κάστρου.





Το Πολιτιστικό Κέντρο Ηρακλείο χτίζεται απέναντι από τον προμαχώνα Βηθλεέμ. Στη φωτογραφία από κάτω το γκαράζ του Κέντρου (μάλλον):










*

Στο βάθος οι προβολείς του γηπέδου.




Εκτός από τον κινηματογράφο το κάστρο έχει δύο χαριτωμένα, κομψά, θεατράκια στον περίβολό του. Το τεράστιο κηποθέατρο Καζαντζάκης μου φαίνεται καλό για θερινός κινηματογράφος, την εποχή της ακμής των θερινών, αλλά σήμερα είναι ψυχρά μεγάλο για τις περισσότερες εκδηλώσεις.













Αρκετά φανάρια είναι σπασμένα και δεν ανάβουν.
Αρκετά δεν ανάβουν, τελεία.
Μερικά παράγουν μυστήρια φρούτα:






*

007: Η νύχτα.









Πανσέληνος:








Στίχοι που πήρε το μάτι μου ξεφυλλίζοντας τη συλλογή μελετών του Πέτρου Κολακλίδη (1920-1985), «Μελέτες, Τόμος Α’, Ελληνική Γραμματεία και Γλώσσα» (επιμέλεια Σταύρος Ζουμπουλάκης, εκδόσεις Βικελαία Βιβλιοθήκη Δήμου Ηρακλείου, 2006). Οι στίχοι είναι του Μιχαήλ Γλυκά:

Αφ’ ότου φθάση ο πειρασμός, το πόθεν μη γυρεύης,
Μη ψηλαφάς τον αίτιον, μη λέγης· «πόθεν ήλθεν;»
Ανασκουμπώσου, δέξου τον, και, ως δύνη, δούλευσε τον·

Ως δύνη, το «η» με υπογεγραμμένη. Διαβάζω στον Δημητράκο: δύνη (δύνηαι), β’ εν. υποτ. του δύναμαι. Ως δύνη = όπως μπορείς.

Και συνεχίζει (ο Γλυκάς):

Μη θροηθής, μη σαλευθής, μη νικηθής, μη ενδώσεις,
Μη κάμψης γόνυ μηδαμώς, μη χλευασθής κατά τι.

Μη θροηθής = [θροώ = φοβούμαι, ταράσσομαι, «ακούσας ταύτα ο Διγενής ποσώς δεν εθροήθη»] = μη φοβηθείς, μην ταραχτείς. (Δημητράκος και πάλι)
Μη χλευασθείς [χλευάζω = εμπαίζω, περιγελώ τινά].

Παρατηρεί ο Κολακλίδης: «Τα ‘παραινετικά’ λόγια του Γλυκά μου έφεραν αμέσως στο νου (δικαιολογημένα ή όχι) τις παραινέσεις του ‘Απολείπειν [ο Θεός Αντώνιον]’.»

Πρόκειται για το γνωστό ποίημα του Καβάφη:

[...] μη γελασθείς, μην πεις πως ήταν
ένα όνειρο, πως απατήθηκεν η ακοή σου·
μάταιες ελπίδες τέτοιες μην καταδεχτείς.
Σαν έτοιμος από καιρό [κτλ]

Τίτλος της μελέτης του Κολακλίδη, «Η αρχαία κληρονομιά στη Νεοελληνική Ποίηση».

(«Στίχοι ους έγραψα καθ’ ον κατεσχέθη καιρόν» τιτλοφορεί ο Γλυκάς. Διαβάζω στον Δημητράκο: κατασχάζω = σχίζω, ανοίγω δια κοπής. Στίχοι που έγραψα τον καιρό που σκίστηκα; Που ξεσκίστηκα; Που έγινα κομμάτια; Που με άνοιξαν; Κάτι άλλο;) [26/08: Καθ' ον κατεσχέθη καιρόν = τον καιρό που φυλακίστηκα, με ενημερώνει ο Πετεφρής -σχολιάζοντας]










Το φεγγάρι στο κέντρο υποδύεται το γιασεμί.










*

008: Οι λεκέδες.

Τους βλέπω απαράλαχτους χρόνια τώρα. Στις πλατείες και τα πεζοδρόμια. Υπαίθρια, μόνιμη, έκθεση ζωγραφικής. Από τι φτιάχτηκαν αυτοί οι λεκέδες που δεν φεύγουν με τίποτα; Κι οι πανταχού παρούσες μαύρες κηλίδες πώς έγιναν;

Πλατεία Δασκαλογιάννη:







Πλατεία Ελευθερίας:








*

009: Ματιές στη γονιδιακή δεξαμενή.

Από τα ανίψια μου.



Η δεσποινίς Σαγκάη αριστερά, η δεσποινις Οξφόρδη δεξιά.

*
010: Η ζωή συνεχίζεται.






*

011: Τι σημαίνουν όλα αυτά;

Δεν ξέρω. Όλα όμως έχουν χαραχτεί στην πέτρα. Και κάτω-κάτω χαραγμένοι οι ασαφείς στίχοι:

Όντε δεις και χασμουριούμαι
Για νυστάζω, για βαριούμαι
Για πεινώ, για κατουργιούμαι.

[Όντε = Όταν,
για… για… = είτε… είτε…]

Ιωάννη Κονδυλάκη, Ανέκδοτα Λαογραφικά Κρήτης, επιμέλεια Θεοχάρη Δετοράκη, Πινακοθήκη Βιάννου, 2009 – σ.64

*

1)Όλες οι φωτογραφίες με το κινητούλι μου.

2)Είναι απίστευτο το ότι έχεις σήμερα τη δυνατότητα να κουβαλήσεις μαζί σου το δεκαπεντάτομο λεξικό Δημητράκου, σε ένα φλασάκι, και να λύνεις τις απορίες σου σε χρόνο μηδέν.

3)Ευχαριστώ τον τύπο ή την τύπισσα που είχε την ευγενή καλοσύνη να ανεβάσει το λεξικό σε κάποιο σέρβερ.

*