19/8/09

Sraosha: Προσβολή

Η έννοια της προσβολής αποτελεί μια βασική, αν όχι θεμελιώδη, έννοια που κατέχει κομβικό ρόλο στις συζητήσεις για τα κοινά, την κοινωνία και την πολιτική τα τελευταία 30 ή τόσα χρόνια. Οι συζητήσεις περί του τι προσβάλλει ποιους, ιδίως όταν όσοι εισπράττουν την προσβολή ανήκουνε σε μειονότητες, έχουν αποκτήσει κεντρική θέση στη χάραξη πολιτικών σε επίπεδο όχι μόνο κεντρικού σχεδιασμού αλλά και τοπικό. Αφήνω λοιπόν εδώ στην άκρη μικροπολιτικές ποτεμκιανές κωμικότητες όπως το θρυλούμενο κουκούλωμα του αγάλματος του Κολοκοτρώνη μπροστά από την Παλιά Βουλή όταν επισκέφτηκε την Αθήνα ο Ινονού ή ο Μεντερές ή δεν ξέρω ποιος Τούρκος πρωθυπουργός.

Στο θέμα μας: έχουμε ακούσει λ.χ. για λαϊκό εορτασμό των Χριστουγέννων επειδή η φάτνη προσβάλλει τους άθεους ή τους μουσουλμάνους ή τους ισραηλίτες. Έχουμε γίνει μάρτυρες ενεργειών περιστολής της ελευθεροτυπίας και της ελευθερίας του λόγου γιατί προσβλήθηκαν μειονότητες εθνικές, θρησκευτικές ή φυλετικές.

Η απορία μου, γνήσια απορία με την οποία θέλω να ξεκινήσω έναν κάποιο διάλογο, είναι η εξής. Δεδομένου ότι οτιδήποτε είναι δυνατόν να προσβάλει κάποιον, δε θα ήταν σκόπιμο η προσβολή να καταγγέλλεται (και να διώκεται ενδεχομένως) μόνον όταν υπάρχει πρόθεση προσβολής; Η πρόθεση προσβολής δεν είναι τόσο δύσκολο να διαπιστωθεί όσο θα νόμιζε κανείς (σε πολλές χώρες υπάρχει το νομικό πλαίσιο για να καταθέτουν οι πραγματολόγοι στα δικαστήρια σε τέτοιες υποθέσεις). Και στο κάτω-κάτω, σε κάθε άλλη περίπτωση, η πρόθεση (ή η απουσία της) μπορεί να ξεχωρίσει την ηθικά μεμπτή από την ηθικά ουδέτερη πράξη.

Αυτές οι λίγες και απλές σκέψεις, περισσότερο απορίες, δηλαδή.

12 σχόλια:

Γουφ είπε...

Α ΠΑ ΠΑ ΠΑ !!!!

ΑΠΛΩΣ ΦΤΑΙΕΙ ΠΟΥ ΑΠΑΓΟΡΕΥΟΝΤΑΙ ΟΙ ΜΟΝΟΜΑΧΙΕΣ!

ΑΣ ΝΟΜΙΜΟΠΟΙΗΘΟΥΝ ΞΑΝΑ ΚΑΙ ΣΟΥ ΛΕΩ ΜΕΤΑ ΕΓΩ ΠΟΙΟΣ ΘΑ ΤΟΛΜΑΕΙ ΝΑ ΠΡΟΣΒΑΛΛΕΙ ΠΟΙΟΝ...

Σίμος είπε...

Υπάρχει τρόπος να διαπιστώσει κανείς την πρόθεση μιας προσβολής;

Sraosha είπε...

Ναι, υπάρχουν τρόποι. Πάρα πολύ απλά: αν κάποιος, λ.χ., ρευτεί ενώ περνάτε από μπροστά του μπορεί να είναι αντανακλαστικό ή προσβολή. Μπορεί να εξακριβωθεί αν κοιτάξει κανείς τα εκάστοτε συμφραζόμενα.

Σίμος είπε...

Μπορεί να ρευτεί ένα κράτος ενώ κάθεται δίπλα σε άλλο;Δεν σου μίλησα για διαπροσωπικές σχέσεις παρά για διακρατικές.Δείχνεις να γνωρίζεις γράφοντας για πραγματολόγους.Μεταξύ κρατών,πώς εξακριβώνεται η προσβολή;

Γουφ είπε...

αμαν ρε Σίμο!
τον ρωτάς!

κύριε, την μπορδή την ριξατε για να με προσβάλετε ή σας κσέφυγε παρακαλώ?

Σίμος είπε...

Γιατί αμφισβητείτε την άγνοια ενός αναγνώστη; Δεν το γνωρίζω και ρωτώ. Πώς αλλιώς νοείται από τον γράφοντα -Σράοσα- ο διάλογος; Μόνο ανάμεσα στους ήδη γνωρίζοντες;
Κι αν είναι έτσι, ας ρωτήσω τότε κάτι άλλο, υπάρχει περίπτωση να πάρει κανείς πίσω μια προσβολή, είτε πρόκειται για σχέσεις μεταξύ κρατών είτε μεταξύ προσώπων; Μπορεί να ζητηθεί συγγνώμη και να λυθεί το θέμα ή η πράξη προσβολής αποτελεί το τελικό στάδιο της έριδας και της φιλονικίας;
Τέλος το ερώτημα: οι προσβολές των ανθρώπων είναι καταστροφικότερες από εκείνες του διαβόλου; (σε περίπτωση που δεν υπάρχει πίστη στον αντίθεο, ας μην απαντηθεί η ερώτηση)

Σίμος είπε...

Διορθώνω: "πίστη στην ύπαρξη του αντιθέου".

Επίσης, η προσβολή είναι θέμα αντικειμενικό ή υποκειμενικό; Γίνεται δηλαδή οι μισοί να δέχονται το γεγονός της υποτίμησης, της μείωσης και της επίθεσης και οι άλλοι μισοί να θεωρούν ότι δεν διασαλεύτηκε καν το αίσθημα δικαίου και τιμής;

Sraosha είπε...

Κατ' αρχήν, όπως ξεκαθάρισα στο ποστ, δε νομίζω ότι υφίστανται προσβολές μεταξύ κρατών. Υπάρχουν (υπολογισμένες) προκλήσεις, προβοκάτσιες και διπλωματικές γκάφες.

Για τις μηχανές του Οξαποδώ δεν έχω άποψη. Εδώ όταν λέω 'προσβολή' εννοώ λ.χ. αυτό που αισθάνεται ή αντιλαμβάνεται κάποιος ή μια ομάδα όταν του θίγουν την αξιοπρέπεια, την ταυτότητα, τις πεποιθήσεις κτλ.

Επί της ουσίας: αν κάποιος μη-Αλβανός φωνάξει κάποιον Αλβανό "Αλβανέ", αυτό μάλλον σίγουρα μαρτυρεί έλλειψη καλλιέργειας, τακτ, παιδείας, ευγένειας -- και δε συμμαζεύεται. Πρόκειται όμως για προσβολή; Θα έλεγα ότι είναι προσβολή μόνον αν υπάρχει πρόθεση. Αν λ.χ. το ξεστομίσει μια γιαγιά 943 ετών, που δεν ξέρει πώς να φωνάξει κάποιον άγνωστο, δεν είναι το ίδιο με το να το πει ένας αστυνομικός που κάνει εξακρίβωση στοιχείων κτλ. Είναι θέμα συμφραζομένων, περικειμένου.

Γουφ είπε...

χα!

οπότε πρεπει να ειμαστε μεσα στο μυαλό του κάθε ... ωστε να καταλαβουμε τι τρεχει στα γυφτικα.

δηλονότι.

εάν ταξιδευουμε στην Κινα και καποιος κινέζος μας φωνάξει ''ε! Έλληνα!'' θα προσβληθούμε? ΟΧΙ βεβαια.

ο Αλβανός γιατι να θυμώσει λοιπον αν τον πουμε Αλβανο? εγω στη θεση του θα γελούσα με την ιδεα που εχει ο έλληνας που με φωναξε για την αφεντομουτσουνάρα του.

προφανώς πέφτουμε στην γνωστή παγίδα που τόσο καίρια ειχε περιγράψει ο μακαρίτης ο Γιώργος Ιωάννου κάπου γράφοντας

''..Τσιγγάσνικο βιολί αλλά Γύφτικο σκεπάρνι..'' ή κάπως έτσι.

Και μιας και τόφερε η κοπυφέντα για τους φίλους μου τους Γύφτους,έχει κανείς ιδέα εάν το Αθίγγανος βγαίνει απο το αρχαίο ρήμα θιγγάνω που πα να πει αγγαλιάζω,φιλάω,ερχομαι πολυ κοντά σε καποιον?

ΥΣ
''Είδε ο Γύφτος τη γενιά του κι αναγάλιασε η καρδιά του''

ΥΣΣ
δηλωνω οτι έτσι μουρθε και την εγραψα την παροιμία, αυτό μας έλιπε να προσβληθεί τωρα κανεις χωρις λογο....

Sraosha είπε...

Δε χρειάζεται κανείς να ανοίξει τρύπες στο κρανίο κανενός: υπάρχει η δικανική γλωσσολογία (forensic linguistics) και, κυρίως, η κοινή λογική για να διαλευκάνει τέτοιους και πιο σύνθετους γρίφους.

Rakasha είπε...

Πολύ φοβάμαι ότι το ζήτημα των προσβολών είναι εν τέλει εντελώς προσωπικό και πρέπει να ξεμπερδέψουμε μαζί του όπως και με εκείνο της περιύβρισης αρχής. Είσαι σατανιστής και σου έβρισαν τα θεία; Πιές ξίδι.

Sraosha είπε...

@rakasha: Δεν είναι εντελώς προσωπικό θέμα η προσβολή σε μια συντεταγμένη πολιτεία. Απλώς δεν μπορεί να καταστρατηγείται η ελευθερία του λόγου και η ελευθεροτυπία στο όνομα της προσβολής (ηθών, αξιοπρέπειας, πεποιθήσεων, ταυτότητας κτλ.). Τέλος, η διασπορά ψευδών ειδήσεων και η παρακίνηση σε βία -- και παρόμοιες ακραίες προσβλητικές ενέργειες -- σίγουρα δεν είναι ζήτημα προσωπικό.