κλικ στην εικόνα για μεγέθυνση. Η έρευνα είναι της public issue.

*

Ο καθηγητής Καλύβας (μεγάλη η χάρη του) έγραψε ένα άρθρο. Δεν μου φάνηκε άσχημο, δεν με συγκίνησε κιόλας. Ο φίλος μου ο thas σχολίασε το άρθρο του καθηγητή Καλύβα (μεγάλη η χάρη του). Η δική μου αντίδραση μάλλον είναι συντονισμένη με τις αντιδράσεις της "κοινής γνώμης". Αναδημοσιεύω το σχόλιο του thas, τροφή για σκέψη (ας μου συγχωρεθεί ο αγγλισμός):

Ο καθηγητής του Yale λοιπόν, υιοθετεί πράγματι το ψύχραιμο ύφος μιας συστηματικής / αντικειμενικής ανάλυσης αλλά, όπως ειπώθηκε ήδη, δεν μπορεί να κρύψει ούτε την ιδεολογικοποίηση του ζητήματος ούτε την προφάνεια των συλλογισμών του. Ήτοι:
Αν αναλαμβάνεις να πας κόντρα στη γενικευμένη, όπως θεωρείς, αντίληψη περι νεανικής εξέγερσης και να καταρίψεις στερεότυπα, κατά τη γνώμη μου οφείλεις (με την έννοια της αποτελεσματικότητας) να το κάνεις κάπως ευφάνταστα και με στυλ. Με δύναμη. Εδώ συναντάμε τυπική πόλωση και αντιπαράθεση –ήδη στην πρώτη παράγραφο έχει προλάβει να υπογραμμίσει εμφατικά την αντίθεσή του στο οριζόμενο ως δακρύβρεχτο/ γλυκερό ύφος των δημοσιογράφων που μιλάνε για την κακούργα κοινωνία- άρα να ορίσει αντιθετικά τι ΔΕΝ θα βρούμε στη δική του προσέγγιση- εισάγοντας ένα λαικό, άμεσο ύφος το οποίο δεν βρίσκει συνέχεια στο υπόλοιπο κείμενο. Αυτή η πρώτη παρατήρησή του, προφανής, νομίζω, και ελαφρώς τετριμμένη στη διατύπωσή της, δίνει και τον τόνο της προσέγγισης διαλύοντας από νωρίς τις εντυπώσεις περί ψυχραιμίας ή αντικειμενικότητας. Όσοι είδαν στον Δεκέμβρη άλλες διαστάσεις είναι είτε μελό τύποι (αλλά και ψευδοεπιστημονικοί αερολόγοι, όπως σημειώνει πιο κάτω, οι οποίοι θα ξεσαλώσουν με την ευκαιρία της επετείου) είτε διαψεύστηκαν από τα πράγματα ( η εξέγερση δεν είχε συνέχεια ούτε εδώ ούτε αλλού.) Απόσταση από τα γραφόμενα και χιούμορ, αναστοχασμός και αναρώτηση, υιοθέτηση της αντίπαλης θέσης, ευελιξία, φαντασία, εμβάθυνση - όσα τελικά χαρακτηρίζουν τον απαιτητικό κριτικό λόγο, φαίνεται να απουσιάζουν. Το κείμενο ξεκινάει και ολοκληρώνεται με μια ευθεία, μονόχορδη αφήγηση, εξαιρετικά γειωμένη για τα γούστα μου.

Η εκκίνηση δίνεται με τους «δυο ακραίους ερμηνευτικούς πόλους». Από τη μια, λέει, υπάρχουν οι γλυκεροί δημοσιογράφοι και από την άλλη όσοι είδαν στον Δεκέμβρη μια νέα επανάσταση ενάντια στην κοινωνία της κατανάλωσης και τον καπιταλισμό.

Πείτε μου, γιατί εγώ δεν το βλέπω: Τι είδους πόλοι είναι αυτοί οι δύο και πώς ορίστηκαν; Τι τους κάνει ακραίους; Βρίσκονται μάλλον στα δύο (αυθαίρετα) άκρα των προσεγγίσεων, ανάμεσα στις οποίες τοποθετούνται τα ζητήματα που θα τον απασχολήσουν. Αλλά η πραγματικότητα λέει ότι κάθε προσέγγιση, ιδίως οι σοβαρές αλλά ακόμα και οι γραμμένες στο πόδι, δεν δίνουν μία μόνον αιτία όταν περιγράφουν το γεγονός. Και η κοινωνία είναι κακούργα και η κρίση έπαιξε το ρόλο της και οι νέοι είχαν κάτι να μας πούν κλπ. Άρα αυτή η ιδιότυπη, αυθαίρετη κατηγοριοποίηση γνωμών δεν κατάλαβα, μεθοδολογικά, σε τι ωφελεί. Αυτά τα λέω σχετικά με την ακριβολογία και τη συστηματικότητα που αναγνωρίστηκε στο κείμενο.

Και επειδή τραβάμε σε μάκρος, φτάνουμε στις διαπιστώσεις:

1. Οι διαδηλώσεις του κρίσιμου τριημέρου δεν πήραν μαζικές διαστάσεις.

Τριήμερο ήταν ο Δεκέμβρης; Πώς και γιατί ορίστηκε αυτό το διάστημα ως το μόνο κρίσιμο; Οι γιαγιάδες με τα νεράτζια κατά των MAT σε ποιο στατιστικό δείγμα ανήκουν; Τα ενθουσιώδη χειροκροτήματα του κόσμου στα παιδιά που πέρναγαν από μπροστά τους δεν ήταν ένδειξη μαζικότητας; Οι πρώτες τηλεοπτικές αντιδράσεις (πριν την ομερτά και τη συντονισμένη επίθεση) δεν μαρτυρούν την παλλαϊκή συμμετοχή-αντίδραση; Έπρεπε να κατέβει η (συντηρητική) μάνα μου και κάθε μάνα στα Εξάρχεια, δεν έφτανε η απόγνωση, η απελπισία στο πρόσωπό τους; Η χρόνια συσώρευση προβλημάτων, η δυσφορία όλου του κόσμου δεν ήταν γνωστή και φανερή σε όσους κατοικούμε στη χώρα; Δεν είδαμε και τα δέντρα να ξεσηκώνονται εκείνη την περίοδο; Αλλά «σύμφωνα με όλες τις διαθέσιμες περιγραφές οι διαδηλώσεις του κρίσιμου τριήμερου δεν πήραν μαζικές διαστάσεις».

2. Οι καταστροφές δεν ήταν καινούριο φρούτο. Συνηθίζεται.
Συνεπώς αυτό αποδεικνύει ότι ο Δεκέμβρης δεν είχε πρωτοτυπία, ήταν μία από τα ίδια. Δεν ξέρω τι να πω εδώ, και τι είδους επιχείρημα είναι αυτό. Για να το διαβάσει ο Μπαντιού να αναθεωρήσει το περίφημο συμβάν του;

3. Σπανίζουν οι δίκες και οι καταδίκες των ενόχων/ η αστυνομία συγχωρεί και ανέχεται.
Κάνεις κριτική προσέγγιση στο φαινόμενο της ανομίας και δεν αναφέρεσαι στην αντίπερα όχθη, στη χρόνια ατιμωρισία της αστυνομικής αυθαιρεσίας; Δεν έχεις ακούσει για αστυνομικές πρακτικές, πρακτόρικες μεθοδεύσεις κλπ, όλα είναι συνωμοσιολογία και ιδεολογική πόρωση; Και εν πάση περιπτώσει τα σχετικά βίντεο που κυκλοφορούν κατά καιρούς είναι χαλκευμένα;

+ Η ιεροτελεστία ενηλικίωσης δια των καταλήψεων και συμμετοχής των μαθητών σε πορείες είναι μια εθυμοτυπική διαδικασία.
Η ιδέα, ας πούμε, της αφύπνισης, της συμμετοχής στα κοινά έστω και μέσα από το τραγικό γεγονός της δολοφονίας, η δημιουργία ενός ακηδεμόνευτου ρεύματος αντίδρασης είναι αμελητέο δεδομένο. Τα περί γενικευμένης απολιτικοποίησης και απάθειας, δεν τον απασχολούν. Το ζήτημα είναι η επαναστατική γυμναστική των νέων, ως αποτέλεσμα της διευρυμένης ανοχής.

4. Η ιδέα περί μιας εξεργεσιακής νεολαίας δεν πιστοποιείται από τα γκάλοπ και τις μετρήσεις. Οι περισσότεροι είναι συντηριτικοί δεξιοί ή ακροδεξιοί.
Εδώ η απάντηση είναι πως τον τόνο δίνει πάντα ένα μαχητικό κομμάτι της νεολαίας, υπό τη βουβή στήριξη ή μη, των υπολοίπων. Τα ίδια και χειρότερα αποτελέσματα ενδεχομένως θα παίρναμε αν κάναμε τις μετρήσεις στο κοινωνικό σώμα το Νοέμβρη του 1973. Όμως το Πολυτεχνείο υπήρξε, δυνατό και ρωμαλέο.

Η ερμηνευτική κατακλείδα του κειμένου:
- κακοί αναρχικοί
- ανίκανη αστυνομία
- ανοχή της κοινωνίας.
(τα πάθη της μεταπολίτευσης)

Να θυμίσω εδώ ότι με δεδομένη την κριτική που άσκησε το ΛΑΟΣ στη Νέα Δημοκρατία, μια αρκετά διαδεδομένη άποψη λέει, μάλλον, τα εξής (με λαϊκούς όρους)
«Φταίει ο Παυλόπουλος που αφόπλισε την αστυνομία με τις δηλώσεις του», ότι «μια χούφτα κωλόπαιδα τα σπάσανε πάλι και τα σπάνε πάντα»
και ότι (πάγιο αυτό) «Παπαδόπουλος που τους χρειάζεται.»

Αυτά δεν τα συνδέω με τον λόγο και την ιδεολογία του ΣΚ- αναφέρομαι σε στερεοτυπικές κρίσεις και ευκολίες του κοινωνικού σώματος. Και ούτε έχω άποψη για τον άνθρωπο-επιστήμονα. Ένα κείμενο μόνο κρίνω και λέω πώς η επιστημονικότητα και αντικειμενικότητά του δεν απορρέουν αυτομάτως από την ιδιότητα του γράφοντος.
[...]

*

τροφή για σκέψη και το κείμενο του Racasha.

*