Υπάρχουν έργα σταθμοί μέσα στην ιστορία της μουσικής δημιουργίας; Και αν ναι, ποια είναι τα καθοριστικά στοιχεία για να χαρακτηριστεί ένα έργο ως σταθμός. Σε τι υπερέχει ή προηγείται των άλλων έργων, ή εν πάση περιπτώσει σε τι διαφοροποιείται; Νομίζω ένα χαρακτηριστικό είναι βασικό: Ο ελάχιστος τρόπος πραγμάτωσης μιας ιδέας η οποία συνοψίζει στο μέγιστο ένα τεχνικό ζήτημα.
Όταν μιλάμε για τεχνικό ζήτημα στη μουσική, όπως και σε κάθε τέχνη, αναφερόμαστε σε μία διαδικασία ποσοτικού χαρακτήρα. Μετρήσιμη. Δεν μιλάμε πχ για το «πόσο συγκινητικά αποδίδει ο συνθέτης την εσωτερική του σύγκρουση», ή «για το επαναστατικό πνεύμα μιας μελωδίας». Δεν υπάρχει σύστημα μέτρησης για τη συγκίνηση ή την επαναστατικότητα, είναι σαφές αυτό πιστεύω λόγω του ότι ο καθένας μας αντιλαμβάνεται ότι η πολυπλοκότητα των μηχανισμών που γεννούν τη συγκίνηση δεν επιτρέπουν αξιολογικές μετρήσεις, όπως και η υποκειμενικότητα του τι είναι επαναστατικό μέσα σε ένα πλέγμα από κοινωνικές δομές και συγκρούσεις δεν επιτρέπει τον ακριβή, τον γραμμικό αν θέλετε ορισμό μιας γκάμας της επαναστατικότητας. Κι από την άλλη η μουσική έκφραση δεν είναι κάτι το πεπερασμένο ούτως ώστε να μας επιτρέπεται να πούμε ότι κάποιος συνθέτης κατόρθωσε να εκφραστεί ..... στον μέγιστο δυνατό βαθμό έκφρασης. Άρα –επανερχόμαστε- για να χαρακτηρίσουμε ένα έργο ως σταθμό δεν θα το αξιολογήσουμε εκφραστικά, αλλά τεχνικά, δηλαδή στον βαθμό που επιλύει, που παρουσιάζει με σαφήνεια ένα τεχνικό ζήτημα.
Θα αναφερθώ σε ένα αντιπαράδειγμα για να προλάβω ίσως μια παρεξήγηση, αλλά και για να υπογραμμίσω το γεγονός ότι ένα έργο τέχνης-σταθμός, μολονότι αναφέρεται σε κάτι τεχνικό, δεν παύει να είναι καλλιτέχνημα.
Αν αναζητούσαμε ένα ηχητικό πλαίσο εντός του οποίου θα πραγματώναμε την έννοια της έντασης του ήχου στον μέγιστο βαθμό, τότε ένας μη καλλιτεχνικός τρόπος να το επιτύχουμε θα ήταν να προσπαθήσουμε να κατασκευάσουμε τα δυνατότερα ηχεία που μας επιτρέπουν τα μέσα της εποχής μας, ώστε να παράγουν έναν ήχο που δυνατότερός του δεν θα είχε ως τώρα παραχθεί. Και φυσικά, η ματαιότητα του εγχειρήματος έγκειται στο ότι μελλοντικά θα καταστεί εφικτό να κατασκευαστούν ακόμα δυνατότερα ηχεία, άρα ποτέ δεν θα μπορέσουμε να πετύχουμε την παραγωγή της μέγιστης έντασης οριστικά. Αυτή είναι αν θέλετε και η ποιοτική διαφορά της αναζήτησης του μεγαλείου στο ογκώδες αντί στο μεγάλο.
Πώς λοιπόν μπορώ να παράγω ή καλύτερα να δείξω την μέγιστη ένταση, αν είμαι συνθέτης; Θα χρησιμοποιήσω οπωσδήποτε ως καμβά τον χρόνο - δεν μπορώ να κάνω διαφορετικά, είμαι μουσικός. Θα χρησιμοποιήσω την αφαίρεση αλλά και τη μεταφορά– δεν μπορώ να κάνω διαφορετικά, είμαι καλλιτέχνης - δεν θα μιλήσω για την ένταση του ήχου, αλλά για την ένταση γενικά και αφαιρετικά, μεταφέροντας το θέμα από το πεδίο της ακουστικής έντασης στο πεδίο της ρυθμικής πυκνότητας - κι έτσι θα μιλήσω με απτό τρόπο συνολικά. Θα προσπαθήσω να δείξω τα δύο όρια της έντασης, το μέγιστο και το μηδενικό, αλλά και όλη τη μεταξύ τους γκάμα. Διότι αν δεν δείξω το μηδενικό και την ενδιάμεση του μηδενικού και του μέγιστου γκάμα, τότε δεν έχω επαρκώς ορίσει το μέγιστο – θα την πατήσω σαν αυτόν τον ξιπασμένο με τα δυνατά ηχεία. Πρέπει δηλαδή το μέγιστο να είναι όντως μέγιστο, (όχι το μεγαλύτερο που προς στιγμήν μπορώ να παράγω και αργότερα βλέπουμε) και το μηδενικό όντως μηδενικό. Πώς θα το πραγματοποιήσω; Ευτυχώς με λένε Γκιόργκι Λίγκετι.
Δείτε το βίντεο και θα υπάρξει συνέχεια …….
Γκιόργκι Λίγκετι: ΣΥΜΦΩΝΙΚΟ ΠΟΙΗΜΑ ΓΙΑ 100 ΜΕΤΡΟΝΟΜΟΥΣ
9 σχόλια:
πραγματι, πολυ ωραια η ΣΥΜΒΟΛΙΚΗ προσεγγιση του Λινκετί στην μουσικη.
περιμενουμε το συμφωνικό ποιημα για 1000 μετρονομους, καθως και στη συνεχεια
για 10000 μετρονομους,
για 1000000 μετρονομους,
για 100000000 μετρονομους,
για 100000000000 μετρονομους,
και εν πασει περιπτωσει, ποσοι μετρονομοι λειτουργουν επιγείως την σημερον?
ΓΙΑ ΑΠΑΝΤΑΣ τους μετρονομους.
θα φροντισω να εξευρω τροπο να σας αποστειλω το μουσικον μου συμφωνικο ποιημα ΦΡΑΚΤΑΛΣ το οποιον εκυκλοφόρησεν προσφατως εις το παραεμπόριον, και θα εχετε την ευχαριστησιν να απολαυσετε οχι εναν σταθμο στη μουσική, αλλά ΤΟ ΤΕΛΟΣ της μουσικής.
Με βοηθάτε για τη συνέχεια. Ευχαριστώ. Λίγκετι, αν δεν σας κάνει κόπο. Σεβασμό στους νεκρούς.
Δηλαδή την κρίση μας για την Chaconne του Bach θα την εξαντλήσομε στην τεχνική της συνιστώσα; Με μιαν "υπερανάλυση" της θα έχομε αποκρυπτογραφήσει κάθε μυστικό του Bach, έστω στο συγκεκριμμένο έργο; Ένας τέλειος τεχνικά κανόνας σε αντιστροφή καιμεγέθυνση είναι σπουδαίο έργο; Αν ναι γιατί στο σπίτι μου έχω την προσωπογραφία του Bach κι όχι του Dubois?
Στη Φυσική αρκεί να "μετρήσουμε" για να κατανοήσουμε, στη Μουσική αυτό που πρέπει να κατανοήσουμε βρίσκεται εκεί που τελειώνει το "μέτρο" μας.
Αγαπητέ ΧΟΜΟΠΛΙΣΤ
δεν χρειάζεται να μετρήσεις όλους τους φυσικούς αριθμούς για να διαπιστώσεις ότι είναιάπειροι, η απάντηση βρίσκεται στον τρόπο κατασκευής τους.
Για τον ίδιο λόγο δεν χρειάζεται να περιμένεις ένα έργο για 1000 ή περισσότερους μετρονόμους. Η Ιδέα του Ligeti εκφράζεται πλήρως με τους 100.
Και ένα αντι-αντιπαράδειγμα στο αντιπαράδειγμα των ΗΧΕΙΩΝ:
Η 1η Συμφωνία του Brahms στην εποχή της ονομάστηκε 10η του Betthoven (-> καλλίτερο ηχείο). Σήμερα είναι κοινά αποδεκτό ότι είναι καθαρός Brahms, με τις αναπόφευκτες επιρροές του.
Το συμπέρασμα που βγάζω: Τα τεχνήματα είναι ανοικτά, τα καλλιτεχνήματα κλειστά.
"Ο ελάχιστος τρόπος πραγμάτωσης μιας ιδέας η οποία συνοψίζει στο μέγιστο ένα τεχνικό ζήτημα."
Αυτοί που τσαλαβουτήσανε στα ρείθρα της μεγάλης τέχνης, παράγοντας ενίοτε τους προσωπικούς των γύψους, συχνά ταράζονται από το θέμα του Μπερεκέτη.
Από τη μιά, ο ποιητής ή ο συνθέτης, καταλαβαίνει αορίστως πως η συγκίνηση ή η ένταση που παράγεται από την ακρόαση ενός έργου του, "πρέπει" να έχει κάποια σχέση με μία οργανωμένη τεχνική βάση.Γιά παράδειγμα, δύσκολα δακρύζεις με ματζόρε ή με δεκαπεντασύλλαβο, ενώ σπληνιάζεις εύκολα με μινόρε και 8/9 σύλλαβα οξύτονα.
Από την άλλη, η τεχνική που αποτυπώνεται σε μνημειώδεις υπερπαραγωγές στις οποίες το ανθρώπινο πνεύμα είναι αμέτοχο, εμπνέει μιά σειρά έργων τέχνης και πνευματικού ογκηθμού, που ενίοτε δεν μπορεί να φτάσει την ένταση του μηχανικού προτύπου. Παράδειγμα: εδώ και δυό σχεδόν αιώνες,ο ήχος της ατμομηχανής,οι εικόνες του ατμού καθώς έκχέεται στην ατμόσφαιρα, δεν βοήθησαν στην παραγωγή χιλιάδων τραγουδιών και μουσικών έργων που εμπνέονται από το "τσαφ-τσουφ", ή τον εμπρεσιονισμό χιλιάδων που ιστορούν καράβια και τρένα που έρχονται και φεύγουν;
Ο Λίγκετι, αποτυπώνει, με σκληρότητα, το πλαίσιο των πραγμάτων που προορίζονται να καταναλωθούν από έναν άηχο κόσμο.
dysk
πλάκα εκανα.
οι μετρονομοι θα υποκλίνονται αιωνίως στον Μπαχ και ο Λίγκέτι απλως ειχε μια ενδιαφέρουσα ιδέα
τα υπόλοιπα ειναι λογια για να περναει η ωρα
δατς ώλ.
[...μεταφέροντας το θέμα από το πεδίο της ακουστικής έντασης στο πεδίο της ρυθμικής πυκνότητας...]
Γιατί όμως? Αναρρωτιέμαι μήπως οι λέξεις 'ακουστικής' και 'ρυθμικής' περισσεύουν.
Αλλά αν η ιδέα είναι η υπονόηση του μέγιστου, και όχι ο ορισμός του, τότε η πυκνότητα ανάμεσα στο μηδέν και στο πρώτο ελάχιστο είναι αρκετή ως στόχος.
Και θα καταλάβαινα την οικονομία του τρόπου πραγμάτωσης της ιδέας.
Ν.
Θα προσπαθήσω να απαντήσω πολύ συνοπτικά εδω, επιφυλασσόμενος για το επόμενο ποστ.
φίλε Ν, όντως η "ακουστική" και η "ρυθμική" είναι πλεονασμός. Αλλά τις χρησιμοποίησα από το φόβο ταυτοσημίας της "έντασης" και της "πυκνότητας".
Φίλε, xoμοπλιστ νομίζω ότι το πλαίσιο που έθεσα συμφωνεί εμμέσως με την άποψη σου: "οι μετρονομοι θα υποκλίνονται αιωνίως στον Μπαχ και ο Λίγκέτι απλως ειχε μια ενδιαφέρουσα ιδέα", απλώς θα συμπληρώσω, έχοντας υπ' όψιν τις "Ατμόσφαιρες" ότι οι μετρονόμοι θα υποκλίνονται και στο έργο του Λίγκετι.
Φίλε, dsyk στο πλαίσιο που θέτω εντάσσεται πχ το καλά συγκερασμένο κλειδοκύμβαλο, όχι για τη συγκίνηση που γεννά, αλλά για το γεγονός ότι κάθε ένα από τα 24 ζεύγη πρελούδια και φούγκες είναι σε μία από τις 12 τονικότητες στον μείζονα και στον ελάσσονα τρόπο. Με τον τρόπο αυτόν ο Μπαχ υμνεί την τεχνική κατάκτηση του συγκερασμού. Το έργο του αυτό λοιπόν είναι σταθμός γιατί παρουσιάζει ανάγλυφα, ολοκληρωμένα και για πρώτη φορά την εμπέδωση μιας τεχνικής κατάκτησης. Με άλλα λόγια είναι πέρα από αισθητικές αξίες και μια "έμπρακτη θεωρία", όπως και το ΣΥΜΦΩΝΙΚΟ ΠΟΙΗΜΑ του Λίγκετι.
Πετεφρή μου σε παραφράζω: Ο Λίγκετι, αποτυπώνει, με σκληρότητα στερεού, το πλαίσιο των πραγμάτων που προορίζονται να αποτελέσουν δομικό υπόβαθρο της ατμόσφαιρας των έργων του, και των έργων όσων εμπνεύστηκαν από αυτόν.
Δημοσίευση σχολίου