Ένας φίλος από το Λύκειο ήταν το μοναχοπαίδι δύο πανεπιστημιακών δασκάλων. Ήταν πολύ ενδιαφέρων τύπος και πολλαπλάσια πιο διαβασμένος απ' όσο ήμουν τότε ή απ' όσο θα γίνω ποτέ. Επίσης ήταν πολύ ψύχραιμος και ήπιος άνθρωπος: είχε ένα τσιτάτο ασφαλείας για κάθε μου έκρηξη, είχε ένα ξυραφάκι οκκαμικό έτοιμο για κάθε μου ξουρία, είχε τη σωστή αφαίρεση απέναντι σε κάθε μου καλπάζουσα γενίκευση. Όπως καταλαβαίνετε, ήτανε μεγάλη χαρά να συζητάω μαζί του, αν και ήταν και ολιγόλογος: μου έδινε σχεδόν πάντα την ευκαιρία να βλέπω το θέμα που συζητούσαμε κι από μια άλλη πλευρά, όπως λέγαμε τότε.
Οι γονείς μου, που ήταν αφοσιωμένοι στο να μεγαλώσουν έναν σωστό άνθρωπο (ρε τους καημένους κι αυτούς), δε νιάζονταν τόσο πολύ στην εφηβεία μου να με προφυλάξουν από τον μπαμπούλα εκείνης της εποχής: την άσπρη. Είχαν όμως εμμονή να μου διδάξουν οπωσδήποτε να μην αποπαίρνω κανέναν και συνέχεια τσαμπούναγαν ότι πρέπει να τους ακούω όλους. Αυτή ήταν μια πράγματι χρήσιμη συμβουλή προς έναν βλαστό δύο σογιών πεισματάρηδων: το πατρικό της προγιαγιάς μου ήταν Ξεροκέφαλου, ο βίος της ανάλογος.
Έτσι λοιπόν, θαύμαζα πάρα πολύ τον φίλο. Είκαζα ότι η ψυχραιμία, η νηφαλιότητα και η ήρεμη κριτική ικανότητά του οφειλόντουσαν στους γονείς του και στη διαπαιδαγώγηση που του έδιναν. Μια μέρα του το είπα. Κι εκείνος έσπευσε να με γειώσει και πάλι: "Οι γονείς μου είναι διανοούμενοι, άρα, όπως όλοι οι διανοούμενοι, εκτός πραγματικότητας.
Ταράχτηκα και προβληματίστηκα. Για να το λέει ο φίλος, κάτι ξέρει. Μέσα στην απλοϊκή εφηβική μου αντίληψη και στη σχετική περιορισμένη κατανόηση του κόσμου προσπάθησα να βρω ένα αντίδοτο: "αν είναι να καταντήσω διανοούμενος", έλεγα, "τουλάχιστον να μη βρεθώ εκτός πραγματικότητας". Είπα λοιπόν ότι το αντίδοτο στον διανοουμενίστικο σολιψισμό δε θα μπορούσε να είναι άλλο από αυτό που διαφήμιζαν και πούσαραν οι δικοί μου γονείς: να τους ακούω όλους. Και έτσι κατέληξα να τους παίρνω όλους στα σοβαρά. Σίγουρα σε αυτό θα συντέλεσε και κάποια ζαβή γενετική προδιάθεση. Αλλά δε βαριέσαι: σημασία έχει ότι τους ακούω όλους.
Αυτά τα θυμήθηκα διαβάζοντας ένα πολύ ενδιαφέρον κείμενο της Λαμπρινής Χ. Θωμά στον Σκάι. Κατά τη Θωμά, η βία όσων καίνε τρένα είναι σύμπτωμα της αυξανόμενης γκετοποίησης και του παραγκωνισμού μεγάλων ομάδων (κυρίως νέων) μέσα στο λεκανοπέδιο. Πρόκειται για ένα σενάριο που έχει ξαναγυριστεί στη Γαλλία της δεκαετίας του 80, στα banlieues που γνωρίσαμε στο La Haine και αργότερα διά ζώσης, στις μεγάλες ταραχές του 2005. Πριν από τη γνωστή κατάληξη, συνοδεύτηκε από την άνοδο του νεοφασισμού. Με άλλα λόγια, η Θωμά προβλέπει περαιτέρω φαινόμενα κοινωνικής διάλυσης αντίστοιχης με αυτή που προέκυψε στα παρισινά banlieues και αλλού. Άρα, ναι μεν jusqu' ici, tout va bien, αλλά βρισκόμαστε σε ελεύθερη πτώση προς τις πλάκες του πεζοδρομίου.
Η ανάλυση της Θωμά μου φαίνεται εύλογη. Διάβασα το κείμενο το μεσημέρι και το σκεφτόμουνα. Συνειδητοποίησα ότι υπάρχουν κι άλλοι άνθρωποι που συμμερίζονται την εκτίμηση πως οδεύουμε προς φαινόμενα κοινωνικής διάλυσης. Αμέσως, προσπάθησα να θυμηθώ τι άλλο έχω ακούσει όσον αφορά τις ερμηνείες για αυτό το ορατό ενδεχόμενο. Πάντα από φόβο μήπως εγώ και (ακόμα χειρότερα) η Θωμά βρισκόμαστε εκτός πραγματικής πραγματικότητας. Άρχισα λοιπόν να εξετάζω εναλλακτικές ερμηνείες της παρούσας κατάστασης.
Κάποιοι λοιπόν, ας πούμε οι τον Λάκην σεβάζοντες αποδίδουν τις (υπαρκτές και μερικές φαντασιακές) ενδείξεις ότι βαδίζουμε προς κοινωνική διάλυση στους τρισκατάρατους πολιτικούς. Η έμφαση πάντα στους βουλευτές κι όχι στην κυβέρνηση ή στους τοπικούς άρχοντες. Αυτοί λοιπόν, οι πολιτικοί, τρώνε, τρώνε και διορίζουν ημέτερους στους οποίους δεν περιλαμβάνομαι εγώ κι ο γιος κι η κόρη μου κτλ. Ας παραμερίσουμε αυτή την ερμηνευτική γραμμή: υφίσταται στην Ελλάδα από τον Κωλέττη και ούτε έχει ερμηνεύσει τα πολιτικά πράγματα, ούτε τα έχει αλλάξει για να θυμηθούμε (εγώ την έχω μισοξεχασμένη) την "δεν-ξέρω-ποια Μπρυμαίρ του Λουδοβίκου Βοναπάρτη" του Μαρξ.
Κάποιοι πάλι -- κι αυτοί είναι πολλοί -- αισθάνονται ότι το πρόβλημα ξεκίνησε ακριβώς τη στιγμή που δεχτήκαμε μετανάστες. Η αντίληψη ότι για όλα φταίνε οι μετανάστες είναι πιο διαδεδομένη απ' όσο θέλουμε να πιστεύουμε. Κατ' αυτούς το πρόβλημα δεν είναι οι μετανάστες που έχουν αφεθεί στη μοίρα τους, το πρόβλημα δεν είναι ότι υπάρχει και ντόπιος φτωχός κόσμος ο οποίος πληθύνεται. Το πρόβλημα είναι οι ξένοι. Το πρόβλημα είναι οι μαύροι που μυρίζουν (θε μου ποιος λαός το λέει αυτό! ευτυχώς έμπαινα σε λεωφορεία τον καιρό που μοσχοβολούσαν μόνον ντόπιες ιδρωτίλες). Το πρόβλημα είναι οι αλβανοί που κλέβουν, σκοτώνουν, βιάζουν και οι 'αλλοδαπούτες', όπως τις λέει ο λαός μας χαριτωμένα, που μας κλέβουνε τους άντρες (όσους μας αφήνουν οι γκει, νέο φρούτο κι αυτό, ε κορίτσια;). Και τα λοιπά και τα λοιπά, και πάλι γνωστά πράματα. Γι' αυτούς τα πλιάτσικα, η βία, οι ταραχές -- όλα -- εξηγούνται απλά: γεμίσαμε ξένους και δεν ακούς πια ελληνικά. Άσε που δώσαμε δικαιώματα στους γιεχωβάδες κτλ. κτλ.
Από τη μια λοιπόν διαβάζεις τη Θωμά που προσπαθεί να αναλύσει το γιατί οι μασκοφόροι καίνε τα βαγόνια. Μπορεί η ανάλυση να είναι ορθή, μπορεί όχι -- δεν είναι εκεί το θέμα. Το θέμα είναι ότι προϋποθέτει μια αντίληψη της κοινωνίας όπως την καταλαβαίνουμε οι περισσότεροι γραμματιζούμενοι που γράφουμε και διαβάζουμε καθ' έξιν και κατ' επάγγελμα: μιας κοινωνίας συναλληλίας, αλληλεγγύης και πολυμορφίας
Απέναντι όμως σε όλους εμάς τους λίγους, τους διανοούμενους, που κάναμε (ναι εμείς φταίμε, συλλογικά) την Ελλάδα κέντρο διερχομένων, υπάρχουν οι άλλοι: αυτοί που περιέγραψα πιο πάνω μέσα από τις απόψεις τους. Αναρωτιόμουνα σήμερα όλη μέρα στο γραφείο, στον δρόμο, στο γυμναστήριο: μήπως όσοι γράφουμε και διαβάζουμε καθ' έξιν και κατ' επάγγελμα είμαστε εκτός πραγματικής πραγματικότητας; μήπως η μόνη μορφή εφικτής κοινωνικής ειρήνης στην Ελλάδα είναι όχι αυτή της συναλληλίας, της αλληλεγγύης και της πολυμορφίας παρά του πολιτικά στρατιωτικού-κατασταλτικού και ηθικά πουριτανικού-αγροτοποιμενικού μοντέλου που ανέθρεψε γενιές και γενιές από το 1912 μέχρι και το 1989; Σίγουρα πάντως πολλοί νοσταλγούν αυτό το μοντέλο. Περισσότεροι απ' όσους θέλουμε να πιστεύουμε.
19 σχόλια:
πω πω....
πολυ μεγκάλο κείμενο, θα κσαναπεράσω αργότερα...
Μόλις (ξανα)είδα τα σχόλια στο κείμενο του Rakasha στο οποίο λίνκαρα...
Εάν η "αντικειμενική" πραγματικότητα οριστεί ως "συνισταμένη αντιλήψεων", τότε είναι βέβαιον - κατά την λογική μου - ότι όχι μόνον οι "εμείς" αλλά και οι "όλοι" είναι εκτός πραγματικότητος.
Κατά την πραγματικότητά μου, λοιπόν, το κείμενό σου μου άρεσε διότι, όπως το αντιλαμβάνομαι, αναβλύζει την αβεβαιότητα.
Και οι καθολικές γενικεύσεις είναι εξαιρετικά επιτυχείς ως αφορισμοί, αλλά μάλλον αφορούν κυρίως τα συγκεκριμένα παραδείγματα από τα οποία συνήθως κανείς τις αντλεί.
Αν παρόμοιες αναλύσεις με της Θωμά ηχούν για μένα πειστικότερες από άλλες είναι γιατί τοποθετούν το αφήγημα της Ελλάδας εντός ενός (ευρωπαϊκού) κανόνα. Για αρκετές δεκαετίες η κατά βάση θεώρηση της Ελλάδας ως εξαίρεσης παρείχε τη δυνατότητα μιας αναπαράστασης των πραγμάτων αποκομμένης από οποιαδήποτε συμφραζόμενα: σε ένα context κενό (συγκριτικής) ιστορίας, κοινωνιολογίας, πολιτικής επιστήμης είναι πολύ ευκολότερο να απονείμεις στερεοτυπικά ρόλους καλών, κακών, υπαιτίων και δακτυλοδεικτούμενων. Να, ας πούμε, για σαράντα χρόνια στα σχολικά βιβλία ιστορίας για όλα τα δεινά μας ευθύνονταν οι "ξένοι"...
Αφού ευχαριστήσω για την αφιέρωση και διαψεύσω ότι είμαι αδελφός σου, δυο παρατηρήσεις επί της ουσίας:
Εξαιρετικά ενδιαφέρον πράγματι το άρθρο της θωμά, διατηρώ επιφυλάξεις όμως αν τα πρόσφατα περιστατικά -και ειδικά αυτό του τραίνου- έχουν τις αναλογίες που τους προσδίδει ή αν αντίθετα είναι περισσότερο ιδεολογικής υφής.
Όσο για την υπαρκτή ξενοφοβία και ρατσισμό που διακρίνεις κι όσο κι αν πράγματι πιθανότατα τα χειρότερα έρχονται, είναι πάντως σχετικά αισιόδοξο πως οι μετανάστες αριθμούν ήδη αρκετά χρόνια και πως η ενσωμάτωσή τους στην ελληνική κοινωνία δεν έχει ως τώρα πραγματοποιηθεί υπό το χειρότερο δυνατό σενάριο.
Θέλω να πω ότι ίσως τα χειρότερα δυνατά σενάρια έχουν μια τάση να μην επαληθεύονται, όπως ας πούμε δεν επαληθεύθηκε το σενάριο πως με το τέλος των Ολυμπιακών έργων στρατιές άνεργων μεταναστών θα μας φάνε ζωντανούς.
ΥΓ Επίσης έχω να καταθέσω ότι η μασχαλίλα είναι μάλλον χαρακτηριστικό των παλαιότερων γενεών Ελλήνων. Ο νεοέλληνας πλένεται Σραόσα και πλένεται πολύ, μην παίρνεις παράδειγμα τον εαυτό σου.
Όσοι γράφετε και διαβάζετε καθ' έξιν και κατ' επάγγελμα, είστε σαν τον τηλεγραφητή του ανεκδότου. Που από επαγγελματική ευσυνειδησία κόβει τις παραπανίσιες λέξεις. Μία τη φορά και πάντα αιτιολογημένα. Αλλά στο τέλος αυτό που μένει να διαβάσει ο παραλήπτης είναι ένα επιφώνημα, μια προστακτική για τους τυχερούς.
Και υπάρχουμε κι εμείς, οι αμόλυντοι από τη διανοουμενίτιδα, που τα επιφωνήματα και οι προστακτικές είναι η φυσική μας γλώσσα.
Γιατί, παραταύτα, δεν συνεννοούμαστε είναι ένα μυστήριο.
Και ενώ συμμερίζομαι μεν τη θέση σου οτι βρίσκεστε (-όμαστε) εκτός πραγματικής πραγματικότητας, ορισμένης σαν συνισταμένη αντιλήψεων ή σαν πραγματικότητα μέσων όρων, δε ξέρω αν είναι η διανοουμενίτιδα (sclerosis intellectualis) που σ'εφερε ως εδώ. Ή τουλάχιστον, με τα εργαλεία της ίδιας διανοουμενίτιδας επιχειρείς να διορθώσεις την αντίληψή σου περί πραγματικότητας προς το πραγματικότερο.
Το ζητούμενο (αν υποθέσωμε οτι υπάρχει ζητούμενο) είναι βέβαια πώς να αλλάξει η πραγματικότητα, όχι η αντίληψή μας γι'αυτήν.
@ακίνδυνος: ακίνδυνος ναι, αμόλυντος όμως όχι! :)
Eύλογες ανησυχίες, μα το ζήτημα αν η θεωρία είναι εκτός πραγματικότητος και χωρισμένη απο τη πράξη έχει αφήσει παρελθόν.
Σήμερα το Ερώτημα στο δίλημμα είναι αν προτεραιότητα έχει η "θεωρία να γεννά γεννά τη πραγματικότητα-πράξη διότι το άλλο σκέλος "η πράξη να προηγείται της θεωρίας" είναι ήδη γνωστό.
Επί του προκειμένου, το άρθρο που επεξηγεί χωρίς να αλλάζει τα κίνητρα στο κόσμο δεν είναι φιλοσοφία αλλά ρεπορτάζ.
μόλις κσαναπέρασα..
@Γούφα τον Ερμεοτωνπαθών και Περισπουδαστοτουτίποτα: Καλώς τον και καλώς τον. Με το μαλακό και λίγο-λίγο. Σαν το ρετσινόλαδο. :-)
@μπερεκέτη: Ζήτω η αβεβαιότητα, ή μάλλον η αμφιβολία: "νάφε και μέμνασο απιστείν"
@Rakasha: Ακριβώς.
@Old Boy: Βάζελος είσαι πάντως.
Το ότι "οι μετανάστες αριθμούν ήδη αρκετά χρόνια και πως η ενσωμάτωσή τους στην ελληνική κοινωνία δεν έχει ως τώρα πραγματοποιηθεί υπό το χειρότερο δυνατό σενάριο." δεν είναι ακριβές: μετανάστες έχουμε, χοντρικά, από το 1991 και μετά. Όσο για την ενσωμάτωση, και στο βαθμό που δεν τη συγχέουμε με την αφομοίωση, αυτό είναι μια μεγάλη συζήτηση.
@akindynos: Εύστοχο το κοάν σου. Διαλογίζομαι πάνω του.
@lazopolis: Ώπα, μην ορίζεις την πραγματικότητα. Αντιλαμβάνομαι ότι δε συμμερίζεσαι μεταμοντερνίζουσες αερολογίες ότι η πραγματικότητα είναι κείμενο ή κοινωνική κατασκευή -- κάτι που ίσως κάποιος να νόμιζε ότι υπονοεί η απόπειρα ορισμού της ως "συνισταμένη αντιλήψεων ή σαν πραγματικότητα μέσων όρων".
Συμφωνώ μαζί σου ότι οι 'άνθρωποι που γράφουν και διαβάζουν καθ' έξιν και κατ' επάγγελμα (Α.ΠΟΥ.ΓΡΑ.Κ.Ε.Κ.Ε.) κανονικά έχουν τα εργαλεία να πλησιάσουν την πραγματικότητα εγγύτερα και με περισσότερη διαύγεια.
Ανάμεσα σε αυτά που το ποστ λέει, κάπως λοξά, είναι κι ότι α) πολλές φορές και οι Α.ΠΟΥ.ΓΡΑ.Κ.Ε.Κ.Ε. έχουνε βεβαιότητες, σαν τους 'άλλους' β) ακόμα και όταν διαφωνούν τρελά μεταξύ τους, οι Α.ΠΟΥ.ΓΡΑ.Κ.Ε.Κ.Ε. (συνήθως) μοιράζονται κάποιες αρχές που -- εγώ προσωπικά -- θεωρώ θεμελιώδεις(αλληλεγγύη, ελευθερία, συναλληλία, πολυμορφία κτλ.), αρχές τις οποίες οι "άλλοι" τις έχουνε γραμμένες ή τις ανέχονται όσο δε 'θίγονται' οι ίδιοι.
@airgood: Το ρεπορτάζ μου δε μιλάει για το θέμα που θίγετε. Φιλοσοφία δε γνωρίζω καλά, αλλά μπορείτε να πάτε εδώ.
Και κάτι τελευταίο για τον Old Boy, γνωστό ρεμάλι (ξέρετε πόσον κόσμο έχει βλάψει αυτός με το γραπτά του; τύφλα να έχουν οι τηλεοπτικοί):
Είσαι σίγουρος ότι ο νεοέλληνας πλένεται; Σε ρωτάω γιατί μάλλον έχεις να μπεις σε συγκοινωνία από το δεύτερο έτος, όταν σου πήρε ο μπαμπάς σου το πρώτο σου SUV, το μικρό, το τετράλιτρο. Τώρα τι έχεις, SUVάρχη; X5; Cayenne;
@χοστ: αν μπούμε στη συζήτηση για το τί είναι πραγματική πραγματικότητα πραγματικότερη όλων θα μπλέξουμε και είναι σαββατοκύριακο και μόλις είδαμε τον ήλιο εδώ στα βουνά :)
Θα έπρεπε να είχα γράψει κάτι σαν "...πραγματική πραγματικότητα, αν μ' αυτό εννοούμε κάτι σαν τη συνισταμένη αντιλήψεων ... "
Πάντως κάτι που επίσης δε συμμερίζομαι και που φαίνεται να είναι σημαία των βουστασίων είναι ο καθολικός πόλεμος σε κάθε είδους βεβαιότητα. Ο πόλεμος αυτός είναι αναγκαίος, αλλά καλύτερα (λέω εγώ) να μην είναι καθολικός. Αλλιώς θα καταλήξουμε με ΑΠΟΥΓΡΑΚΕΚΕ ακινητοποιημένους σε μια μεταίωρη κατάσταση, ανίκανους να κουνήσουν και το μικρότερο δαχτυλάκι τους χωρίς ενδελεχή σκέψη εβδομάδων. (το ξέρω οτι ακούγονται ύποπτα όλα αυτά)
Άσε δηλαδή που και η θέση οτι δεν υπάρχουν βεβαιότητες είναι κι αυτό μια βεβαιότητα από μόνη της.
Με όλη αυτή την πολυλογία θέλω απλώς να πώ οτι α) το να έχεις ορισμένες βεβαιότητες δεν είναι απαραίτητα καλός λόγος ανάπτυξης ενοχών, τουλάχιστον όσο οι βεβαιότητες δε συγκρούονται με την πραγματική πραγματικότητα. βεβαίως στο β)συμφώνησα ήδη οτι συμφωνώ.
λαζοπολισ: Τα επιστημονικά αξιώματα (θεμελιώδεις αρχές πάνω στις οποίες οικοδομούμε θεωρήματα και θεωρίες) και οι ηθικές αρχές δεν είναι βεβαιότητες. Οι βεβαιότητες και τα αυτονόητα ούτε αναθεωρούνται ούτε συζητιούνται.
Οπότε, ουσιαστικά, συμφωνούμε.
ε, τοτε τρεις και το λουρί της μάνας, μιας και ανεφερες το ρετσινολαδο.
΄΄Ταπάν ταρεί'' για να πω και εγω ενα ρητο.
Που πα να πει οτι οι κοινωνιες μετασχηματιζονται οι συνθηκες αλλαζουν οι ανθουρώποι αντιδρουν διαφορετικα και οσες αναλυσεις και αρθρα να γραψουμε μονο ιστορικη αξια θα εχουν, ο δρομος που τραβα αυτο το συμπλεγμα δεν εξαρταται απο τις αναλυσεις μας και τις θεωριες. Καλως γενόμενες αλλα μη τις περνουμε και σοβαρα ντε!
και στην τελικη, αν πρεπει να διαλεξω σωνει και καλα, χιλιες φορες τωρα καλυτερα παρα οταν ημουνα μικρος που εβλεπες στο δρομο ενα γειτωνα και τον χαρακτηριζες αναλογα με τη σταση που ειχε κρατησει στον εμφύλιο.
Ναι, βεβαια, εμφύλιο εγραψα.
Καγιέν, αλλά όσες βάζω μέσα μοσχοβολάνε. Σύμπτωση να 'ναι;
Α.ΠΟΥ.ΓΡΑ.Κ.Ε.Κ.Ε; Δεν θα 'πρεπε να είναι Α.ΠΟΥ.ΓΡΑ.ΚΑΙ.ΔΙ.Κ.Ε.Κ.Ε.; Άντε, σε διαβάζουν και μικρά παιδιά. Τι παράδειγμα δίνεις;
Α.ΠΟΥ.ΓΡΑ.ΚΑΙ.ΔΙ.Κ.Ε.Κ.Ε.: σύντομο και εύηχο. Όπως Βαρδαρσλαβία. Παραπέμπει και σε βυζαντινή παρασημαντική.
Φυσικά, μέσα στην πραγματικότητα του "πολιτικά στρατιωτικού-κατασταλτικού και ηθικά πουριτανικού-αγροτοποιμενικού μοντέλου" βρίσκονται και κάποιοι, ουχγμ, διανοούμενοι:
«Το κακό έχει παραγίνει», μας λέει ο πρόεδρος του Δ.Σ. της Ορχήστρας Θοδωρής Μαυρομάτης. Υποστηρίζει, όμως, ότι η πράξη των μουσικών της στρεφόταν κατά των «πειραγμένων» σκηνοθετικά παραστάσεων και όχι εναντίων των «γκέι». «Το ίδιο θα αντιδρούσαμε και για μια ακραία σκηνή βιασμού. Την κλασική παιδεία υπηρετούμε. Τι εξηγήσεις θα δώσουμε σε ένα παιδάκι που ήρθε να δει ένα εξωτικό παραμύθι και βλέπει δύο άντρες να φιλιούνται; Πρέπει να μπουν κάποια όρια».
@sraosha,
αυτά διαβάζω και τραβάω τα βυζιά μου.
Bonus νο 1 : το μέγεθος της σύγχυσης μεταξύ του "συνδικαλίζομαι" και του "κρίνω τη δουλειά του συναδέλφου μου".
Bonus no 2: ούτε καν πέρασε από το μυαλό του δημοσιογράφου να θίξει το θέμα.
Μια παρατήρηση, φίλε Κουκ, (αν και πιστεύω ότι ήταν μια βιαστική γραφή σου): οι μουσικοί της ΕΛΣ και ο σκηνοθέτης δεν είναι συνάδελφοι, (όπως έγραψες στο σχόλιο: "…κρίνω τη δουλειά του συναδέλφου μου").. Ακριβώς από αυτήν την αντίληψη της τάχα συναδελφικότητος γεννιούνται τα φαινόμενα που συζητάμε: από τη συμπεριφορά των μουσικών ως από θέσεως ίσων συντελεστών με τον σκηνοθέτη ή τον μαέστρο. Όλοι συνάδελφοι είμαστε και καλά. Ε, λοιπόν δεν ατονεί η δημοκρατία όταν δεν αναγνωρίζεται ως δικαίωμα εντός του εργασιακού πλαισίου των μουσικών η κρίση επί σκηνοθετικών επιλογών και πολύ περισσότερο η έμπρακτη παρεμπόδισή τους. Αυτό είναι πολιτικό τους δικαίωμα εκτός όμως του αναλογίου των και σε άλλο τόπο και χρόνο, όχι στον χώρο και τον χρόνο μιας παράστασης, η οποία αρχίζει – αυτό το ξεχνούν - όχι μόλις ο μαέστρος κάνει την πρώτη του κίνηση, αλλά μόλις ανοίξει η πόρτα εισόδου για τους θεατές.
Σε αυτό το σημείο δεν συνδυάζεται -παρότι θα φαινόταν εύλογο- να ελέγχονται και οι ακτιβισμοί των διαμαρτυρομένων οργανώσεων – ή ευκαιρίας δοθείσης να παρέκβουμε και να πούμε ότι τάχα η σκηνοθέτις ορθά διαμαρτυρήθηκε σε συνέντευξη εκτός του χώρου της παράστασης, και ότι θα περιμέναμε να πάρει θέση θετική ή αρνητική για τους ακτιβισμούς.
Αλλά … ολίγον με απασχολούν οι ακτιβισμοί – ο ακτιβιστής δεν λειτουργεί ως προασπιστής ενός θέματος υπό κάποιαν επαγγελματική ιδιότητα, άρα η πράξη του κρίνεται μόνον πολιτικά. Με ενδιαφέρουν οι άνθρωποι του επαγγέλματος που παρεξηγούν την έννοια «θεματοφύλαξ». Ακόμα λοιπόν κι αν οι νότες μιας παρτιτούρας άλλαζαν για να υπηρετήσουν μιαν ερμηνεία, την ευθύνη της αλλαγής και του αισθητικού αποτελέσματος που επιφέρει την έχει ο μαέστρος που θα κριθεί από κοινό και κριτικούς. Αυτοί ως θεματοφύλακες του ρόλου των, για να υπηρετηθεί ο στόχος της τέχνης των, οι μουσικοί οφείλουν με τον καλύτερο τρόπο να εκτελέσουν την όποια παρτιτούρα. (Σε αντίθετη περίπτωση, ο Μάλερ που επανενορχήστρωσε τις συμφωνίες του Μπετόβεν θα έπρεπε να διαπομπευθεί αμέσως μετά την παρουσίασή τους και το άρμα της διαπόμπευσής του να το σέρνουν οι μουσικοί). Στην όπερα, στην τέχνη γενικότερα, δεν ισχύει το ότι «η τήρηση του πολιτεύματος επαφίεται εις τον πατριωτισμό των Ελλήνων». Διότι μια όπερα όπως δεν γράφεται με δημοψήφισμα, έτσι και δεν σκηνοθετείται ή και δεν ερμηνεύεται με δημοψήφισμα. Το γιούχα ή το μπράβο το φωνάζει το κοινό στο τέλος. Άλλωστε, αυτό το κοινό δέχτηκε να προπληρώσει την είσοδό του για να δει αυτό το οποίο παρήγαγε η σκηνοθέτις της οποίας το όνομα αναγραφόταν στους συντελεστές του ανεβάσματος και από αυτήν θα ζητούσαν την όποια ευθύνη, αισθητική και ηθική. Δεν επρόκειτο κανείς θεατής ποτέ να εγκαλέσει τους μουσικούς για έλλειψη ηθικής ή αισθητικής. Οι μουσικοί απλώς στην προκειμένη περίπτωση είναι αυτόκλητοι.
Δημοσίευση σχολίου