kukuzelis: Σημειώσεις για τα μεγαλεία και τις δυστυχίες των διανοουμένων.

*
Φιλοδοξεί να γίνει συμπλήρωμα του προηγουμένου.

«Τέλος, έχω ξαναπεί
για τους διανοούμενους
της Τουρκίας.
Αξιοθαύμαστοι άνθρωποι»

[Στο ποστ παρεμβάλω βιντεάκια (όλα με τη Γκρέης Τσάνγκ) από το Χονγκ Κόνγκ, την εποχή που ο Μάο ετοίμαζε το Μεγάλο Άλμα προς τα Εμπρός. Έτσι, για να θυμόμαστε ότι πάντα ο κόσμος (οι διανοούμενοι;) θυμόταν να διασκεδάζει. Το θέμα δεν είναι η «η ασφάλεια, η ησυχία, η ζεστασιά».]

*

Η γραμμή του ορίζοντος. Διεύρυνε λιγάκι, χρονικά ή ιδεολογικά, τον ορίζοντα και ιδού, το τοπίο μεταλλάσσεται.

*

Εκείνο το βιβλίο που μ’ αρέσει. Πολύ! Πάρα πολύ! Το «Κιβώτιο» του Άρη Αλεξάνδρου.

*



Δεκαετία του 50 [ ; ]. Η Καίτη Δρόσου παίρνει ένα δελτάριο από την Λήμνο. Από τον Άρη Αλεξάνδρου. Της γράφει :

«Εδώ τρώω κλωτσιές απ’ τους δικούς μας»

«-και δεν κατάλαβα λέξη», προσθέτει η Δρόσου.

*

Ο Τάσος Λειβαδίτης εξομολογείται στον Αλεξάνδρου:

«Θα παρατήρησες βέβαια ότι ο κύκλος στένεψε γύρω σου· οι σύντροφοι σε αποφεύγουν και όχι μόνο εγώ. Θυμήσου την τελευταία συνεδρίαση: […] ένας φίλος μάς διάβαζε την εισήγηση του Ζαχαριάδη. Μας δόθηκαν πέντε λεπτά στον καθένα να εκφραστεί. […] Ακούω καλά, ξεστόμισες, ή έχω παραισθήσεις; […] Παραδεχτείτε την ήττα, πέστε στους συντρόφους πως θα κάτσουν εδώ πέρα άλλα είκοσι ή τριάντα χρόνια. Εγώ έκαψα τη γούνα μου, μα είμαι μόνος· υπάρχουν όμως ανάμεσά μας φαμελίτες, σπιτικά ρημαγμένα. Πέστε τους πως νικηθήκαμε, να πάρει ο καθένας την απόφασή του.»

Η συνέπεια, εκ στόματος Λειβαδίτη:

«Κι έπεσε η κατηγορία για ηττοπάθεια ως στοιχείο που διαβρώνει συνειδητά το αγωνιστικό πνεύμα των συντρόφων»

Καίτη Δρόσου:

«Η απόφαση να απαγορευτεί κάθε επαφή μαζί του, να απομονωθεί, κοινοποιήθηκε σε όλη την επικράτεια, δηλαδή σε όλους τους τόπους εξορίας, φυλακές, κρατητήρια, τμήματα μεταγωγών. Ο [Γιάννης] Ρίτσος […] μόλις τόμαθε ταράχτηκε και ανέλαβε την υπεράσπιση του Άρη.»

Λίγο αργότερα, στον Άγιο Ευστράτιο, ρήξη Άρη Αλεξάνδρου – Γιάννη Ρίτσου.

Καίτη Δρόσου:

«[…] κρατούμενοι ή όχι, όταν οι συνθήκες το επιτρέπουν, ανταλλάσσουν γραφτά και το ποίημα που […] δείχνει ο Άρης [στον Γιάννη Ρίτσο] απορρίπτεται [Ρίτσος:] ‘Πώς αφέθηκες σε τόση απαισιοδοξία, τώρα που τα πράγματα μαλακώνουν, τώρα που […]’.
Ο Άρης, κατά το συνήθειό του, δεν έβγαλε μιλιά. Πηγαίνει όμως την επόμενη ή την μεθεπόμενη στο καλυβάκι του Γιάννη, με ένα άλλο ποίημα. Όχι άλλο, αλλά το ίδιο, σε αισιόδοξη εκδοχή. Όπου ο Γιάννης ενθουσιάζεται: ‘Το ‘ξερα, ήμουν βέβαιος ότι δεν θα το βάλεις κάτω· έτσι μπράβο Αρίκο μου, να το ποίημα, να το’. –‘Εάν’, η απάντηση του Άρη, του μουζίκου […] ‘εάν εσύ ο φίλος μου ο ποιητής, ο δάσκαλος μου που με ξέρεις βρίσκεις το ψεύτικο καλό και το αληθινό σκάρτο, δεν είμαι απλώς ένας επιδέξιος ταχυδακτυλουργός […] αλλά ένας κοινός και αδίστακτος απατεώνας, και δεν ξαναδείχνουμε τα γραπτά μας.’»

*

Ο Αλεξάνδρου έχει καταδικαστεί από το στρατοδικείο σε «δέκα χρόνια ειρκτή για ανυποταξία».



Οι αποφάσεις όμως, αποφάσεις. Καίτη Δρόσου:

«Η απομόνωση [του Άρη Αλεξάνδρου από τους ‘συντρόφους’ του] είναι του λοιπού οριστική, έως την αποφυλάκισή του. Έως το τέλος του 1958 ο Άρης βρίσκεται στα Γιούρα.»

Και πώς αντιδρά ο Άρης, εξορισμένος στον Άγιο Ευστράτιο; Καίτη Δρόσου:

«Ξύρισε το κεφάλι του, δεν ξανάραψε τα κουμπιά στο παλτό του, στη θέση τους έβαλε μια παραμάνα. Το αντίσκηνο όπου έζησε από κει και πέρα χαρακτηρίστηκε ως το αντίσκηνο των ελαφρώς σαλεμένων διανοητικά. […] Στη μεγάλη πλημμύρα που ξεσήκωσε και παρέσυρε τα πάντα στη ρεματιά παρέμεινε ξαπλωμένος στο κλινάρι του, από όπου παρατηρούσε με βιβλική αταραξία και περίμενε να ανέβει η στάθμη του νερού ίσαμε το στρώμα του»

Αργότερα. Γιούρα. Καίτη Δρόσου και πάλι:

«Στη διάρκεια της εκεί παραμονής του ζει μόνο τη νύχτα. Την ημέρα κουκουλωμένος με μια κουβέρτα, κάνει πως κοιμάται διότι δεν του μιλάει κανείς. Κανείς από τους συγκρατούμενούς του, ογδόντα τον αριθμό, σ’ έναν θάλαμο χωρίς προαυλισμό. Δεν τον θεωρούν δικό τους.»

Αναζητείται επειγόντως Πέρυ Άντερσον, να καταδικάσει τον Αλεξάνδρου για «pensée unique, ιδρυματοποίηση, επανάπαυση και αυτισμό.» Η γνώμη μου είναι ότι κάθε εποχή ζει αυτήν την ιστορία, μόνο που σήμερα το παιχνίδι παίζεται, χωρίς άλλοθι, σε υπαρξιακό επίπεδο.

*

Όλα τα αποσπάσματα από τον πρόλογο του βιβλίου: «Γιάννης Ρίτσος, Τροχιές σε Διασταύρωση, επιστολικά δελτάρια της εξορίας και γράμματα στην Καίτη Δρόσου και τον Άρη Αλεξάνδρου, πρόλογος Καίτη Δρόσου, επιμέλεια-εισαγωγή-σημειώσεις: Λίζυ Τσιριμώκου, εκδόσεις Άγρα»

*

ΥΓ. Η σύγκρουση του Άρη Αλεξάνδρου με τον Γιάννη Ρίτσο ξεπεράστηκε τελικά.

Έχουν γυρίσει και οι δυο από την εξορία. Η Καίτη Δρόσου συζεί με τον Άρη.

Καίτη (στον Άρη): Δεν ξέρω τι θα κάνεις εσύ, εγώ, εξακολουθώ να συναντιέμαι με τον Ρίτσο.
Άρης: Ε, τότε γιατί δεν του λες να 'ρθει. Πες του να 'ρθει.

Και η Καίτη συνεχίζει: "Αυτό ήταν. Στο μπαλκόνι της οδού Σπετσών ξανάρχισαν οι συζητήσεις και οι μονόλογοι, και από τις δυο μεριές. Η γειτονιά βούηξε από τη στεντόρεια φωνή και τον λεκτικό χείμαρρο του Ρίτσου. Μόνον όταν πήγαινε να ξημερώσει, γύρω στις πέντε το πρωί, έπαιρνε το δρόμο για το σπίτι του. Με τα πόδια. Από την Κυψέλη ως τα Λιόσια."

*